Kościół św. Trójcy w Rachowicach
 nr rej.:- A/686/2020 z dnia 07.08.2020 (woj. śląskie)[1] - A/357/60 z dnia 10.03.1960 (woj. katowickie)[2] | |||||||||||||
| kościół parafialny | |||||||||||||
_ID_640083.jpg) Kościół św. Trójcy w Rachowicach (2017) | |||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||||
| Kościół | |||||||||||||
| Parafia | |||||||||||||
| Wezwanie | |||||||||||||
| |||||||||||||
| |||||||||||||
Położenie na mapie gminy Sośnicowice  | |||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |||||||||||||
Położenie na mapie powiatu gliwickiego  | |||||||||||||
 50°17′38,82″N 18°29′40,23″E/50,294117 18,494508
| |||||||||||||
Kościół św. Trójcy w Rachowicach – zabytkowy kościół katolicki znajdujący się w Rachowicach w powiecie gliwickim w województwie śląskim. Jest kościołem parafialnym w dekanacie Pławniowice w diecezji gliwickiej.
Kościół znajduje się na Szlaku Architektury Drewnianej województwa śląskiego na głównej trasie oraz w pętli gliwickiej[3]. W pobliżu kościoła przebiegają także:
- Szlak Powstańców Śląskich,
- szlak rowerowy nr 15[4].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Wieś Rachowice wzmiankowana jest w 1305 roku; prawdopodobnie istniał tam już kościół pw. Trójcy Świętej. W wykazie z 1447 roku wymieniana jest parafia w Rachowicach[5]. Murowane prezbiterium pochodzi z przełomu XV wiek i XVI wieku. Obecna, drewniana nawa kościoła wybudowana została około 1668 roku, nieco później (1679-1688 r.) do nawy od strony zachodniej dostawiono wieżę - dzwonnicę. W 1705 roku dzwonnica została zniszczona przez pożar[6]. Wieżę odbudowano w latach 1780–1790. Kościół remontowano w latach 1856 (ołtarze boczne), 1866 (malowanie kościoła), 1902 (uzupełnienie wystroju), 1938, 1945–1957 (po zniszczeniach wojennych) oraz 1998-2012 (renowacja ołtarzy, remont dachu).
Architektura[edytuj | edytuj kod]
Kościół orientowany, otoczony cmentarzem. Nawa kościoła drewniana, o konstrukcji zrębowej, otoczona sobotami wspartymi na słupach z zastrzałami, po stronie północnej soboty oszalowane, od północy pokryta gliną i pobielona, od południa obita gontem. Nawa na rzucie zbliżonym do kwadratu, od wschodu przylega do niej węższe prezbiterium zamknięte 3-bocznie, oszkarpowane. Prezbiterium i zakrystia murowane z cegły, otynkowane. Przy prezbiterium od strony północnej znajduje się 5-boczna zakrystia. Dach wspólny dla nawy i prezbiterium, 2-spadowy, pokryty gontem. Na wieży wysoki dach namiotowy, 8-boczny, gontowy. Nad prezbiterium 6-boczna wieżyczka na sygnaturkę zwieńczona gontową kopułką. Elewacje pobite gontem. Na zewnętrznej ścianie prezbiterium znajduje się żeliwna płyta nagrobna Franciszka Imieli (odlew Huty Gliwickiej). Wieża drewniana o konstrukcji słupowej, przylegająca do nawy od strony zachodniej, w jej przyziemiu znajduje się kruchta wejściowa. Na wieży trzy dzwony odlane po II wojnie światowej w pracowni Felczyńskich w Przemyślu (wcześniejsze zarekwirowano podczas wojny).
Wnętrze kościoła[edytuj | edytuj kod]
Prezbiterium gotyckie (XV/XVI wiek), murowane z cegły, węższe, wydzielone łukiem tęczowym o wykroju półkolistym. W prezbiterium i zakrystii sklepienia kolebkowe z lunetami, w nawie i kruchcie znajduje się strop płaski. Nawa prostokątna, o konstrukcji zrębowej. Od strony zachodniej nawy znajduje się chór muzyczny, 3-boczny, wsparty na dwóch drewnianych kolumnach.
Wyposażenie głównie barokowe. Ołtarz główny barokowy, sprzed 1679 roku, zawierający obraz Trójcy Przenajświętszej (prawdopodobnie z XVII wieku). Za ołtarzem XIX-wieczna adnotacja o pożarze w 1705 roku. Ołtarze boczne późnobarokowe, z XVIII wieku. W ołtarzu prawym wizerunek Piety (XVIII wiek), w lewym - św. Antoni z Padwy. Kosz ambony z XVII wieku, noga i baldachim - z XIX wieku. Nowe organy wykonane zostały w latach 2008-2009 na wzór wcześniejszych, XVIII-wiecznych (z zachowaniem oryginalnego prospektu organowego z XVII wieku) według projektu prof. Juliana Gembalskiego. Wykonawcą instrumentu był organmistrz Henryk Hober z Olesna[6].
Otoczenie[edytuj | edytuj kod]
Kościół położony jest na cmentarzu. Z pierwotnego ogrodzenia cmentarza zachowała się tylko drewniana bramka, kryta gontem. Przy bramce znajduje się pomnik upamiętniający poległych w obu wojnach światowych. W pobliżu zakrystii natomiast znajduje się krzyż "Męka Pańska" z 1830 r. oraz figurka św. Jana Chrzciciela.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Wykaz wpisanych obiektów do rejestru zabytków w okresie od 1 stycznia 1999 r. do 4 września 2020 r.. wkz.katowice.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-05-05)]. (pol.) wkz.katowice.pl [dostęp 2020-09-05]
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023.
- ↑ Drewniany kościół pw. św. Trójcy w Rachowicach. Szlak Architektury Drewnianej Województwa Śląskiego. [dostęp 2020-04-19].
- ↑ Zarchiwizowana kopia. [dostęp 2014-01-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-01-07)].
- ↑ Izabela Rejduch-Samkowa (red.), Jan Samek (red.): Katalog zabytków sztuki w Polsce tom VI województwo katowickie zeszyt 5 powiat gliwicki. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 1966, s. 67-69.
- ↑ a b ks. Jerzy Pudełko: Uroczystość błogosławieństwa nowych organów w Rachowicach (broszura). Gliwice: 2009, s. 19.
