Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Irkucku
 3810053000
| |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||||||||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||||||||
| Kościół | |||||||||||||||||
| Wezwanie | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
Położenie na mapie obwodu irkuckiego  | |||||||||||||||||
Położenie na mapie Rosji  | |||||||||||||||||
 52°17′25,5″N 104°16′57,3″E/52,290417 104,282583
| |||||||||||||||||
| Strona internetowa | |||||||||||||||||
Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny – kościół w Irkucku (ros. Иркутский римско-католический костёл во имя Успения Пресвятой Девы Марии) wzniesiony w latach 1881-1884 na miejscu drewnianego kościoła katolickiego zbudowanego w 1826 roku, który spłonął w wielkim pożarze Irkucka w lipcu 1879 roku[1][2]. Kościół nazywany jest także „kościołem polskim” (ros. Польский костёл), gdyż powstał dzięki zamieszkałym w Irkucku zesłańcom powstania styczniowego (1863-1864)[3], oraz ze względu na zewnętrzne wykończenie z klinkieru „kościołem czerwonym” (ros. Красный костёл).
W latach 1974-1978 został przerobiony na salę organową i obecnie stanowi drugi budynek irkuckiej filharmonii, jest również jedynym na Syberii obiektem architektonicznym urządzonym wewnątrz w stylu neogotyckim[2]. Budynek jest położony przy ul. Suche Batora 1.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Pod koniec XVIII wieku po nieudanych wystąpieniach zbrojnych mających na celu obronę niepodległości Rzeczypospolitej (konfederacja barska i insurekcja kościuszkowska) wielu Polaków zostało zesłanych na Syberię i znaczna ich część osiedliła się w Irkucku, a katolicka wiara stała się dla zesłańców symbolem przynależności narodowej. Po przegranej przez Napoleona wojnie z Rosją nastąpiły kolejne masowe deportacje. Już w XVIII wieku powstały pierwsze parafie, jednakże nie było zgody władz carskich na budowę kościoła[4].
Kościół drewniany[edytuj | edytuj kod]
W 1825 roku pełniący wtenczas w Irkucku służbę bernardyni, dzięki staraniom grafa Giulio Litty (1763-1839), który był członkiem zakonu maltańskiego i bratem kardynała, uzyskali zezwolenie na budowę świątyni[5][6]. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych (skrót ros. МВД) Rosji zgodziło się na budowę kościoła pod zniekształconą nazwą „Wniebowzięcia Najświętszej Panny”[5]. Prace szły szybko i już w następnym roku drewniany kościół był postawiony. Całkowity koszt budowy wyniósł około 25 tys. rubli, nie licząc 3 tysięcy wydanych wcześniej na kupno placu. Pieniądze pochodziły z dobrowolnych datków ludzi, gdyż władze miasta nie zgodziły się na finansowane budowy z podatków[7].
W 1855 roku przeprowadzono kapitalny remont, wnętrze świątyni wydłużono przez wyburzenie ściany oddzielającej nawę od sieni, pobielono ściany, odnowiono obrazy i położono nowy dach[5], a w 1856 roku wymieniono fisharmonię na nową z paryskiej fabryki Debaina[8]. W 1868 roku przeprowadzono remont prezbiterium i wymieniono ołtarz na nowy w stylu gotyckim, wykonany przez Wojciecha Koperskiego, projekt wykonał i nad pracami czuwał architekt Walerian Kulikowski[5].
Kościół spłonął w 1879 roku podczas największego w historii Irkucka pożaru miasta[9].
Odbudowa świątyni[edytuj | edytuj kod]
Postanowiono na miejscu spalonego kościoła wybudować nowy, murowany. Projekt wykonał irkucki architekt Jan Tamulewicz[10]. Prace rozpoczęto w lipcu 1881 roku (błogosławieństwo abp. mogilewskiego A. Fiałkowskiego na położenie fundamentów). Techniczny nadzór nad budową kościoła z cegły w stylu neogotyckim sprawował inżynier architekt baron Henrich Rozen[10]. Pod koniec 1884 roku budynek był gotowy i w grudniu w święto Niepokalanego Poczęcia NMP w kościele została odprawiona pierwsza msza[4]. Kościół został konsekrowany 8 stycznia 1885 roku[11].
Całkowity kosz budowy wyniósł 63 163 ruble i 16 kopiejek, z czego większość pochodziła od darczyńców. Najwięcej na budowę ofiarował adwokat Michał Kossowski (25 tys. rubli)[10]. Dużą rolę odegrał ówczesny proboszcz ks. Krzysztof Szwernicki (1812-1894), który prowadził budowę i organizował zbiórki pieniężne na nią.
Prace wykończeniowe wnętrza świątyni wykonane według rysunków Wojciecha Koperskiego (budowniczy ołtarza z 1868 roku) zakończyły się pod koniec lat 90. XIX wieku[5]. Postawiono m.in. ołtarz główny, ołtarze boczne, ambonę. W roku 1896 ustawiono w kościele sprowadzoną z Ameryki fisharmonię[3]. W początkach XX wieku powstały plany rozbudowy kościoła.
W 1914 roku wikariuszem był ksiądz bł. Antoni Leszczewicz.
Nacjonalizacja[edytuj | edytuj kod]
Z nastaniem władzy sowieckiej rozpoczęto ateizację kraju, czemu towarzyszyła stopniowa likwidacja struktur kościelnych i przejmowanie majątku. W 1921 roku irkucką świątynię znacjonalizowano, a 7 kwietnia 1938 roku oficjalnie zamknięto. Następnie w niszczejącym budynku otwarto magazyn wschodnio-sybirskiego studia Kroniki Filmowej[5].
W latach 1974-1978 wyremontowano budynek według projektu Galiny Wiazunowej. Pierwotnie po remoncie obiekt miał być przeznaczony na Muzeum Polaków na Syberii, ostatecznie jednak władze administracyjne Irkucka przekazały kościół filharmonii, aby urządzić w nim salę organową[2]. Została ona otwarta 3 listopada 1978 roku.
Organy[edytuj | edytuj kod]
W kościele w miejscu ołtarza są postawione mechaniczne organy firmy Schuke z Poczdamu. Posiadają one 27 głosów i 1836 piszczałek, kontuar ma dwa manuałów, po cztery i pół oktawy każdy i pedał[12].
W Irkucku grali m.in. Harry Grodberg, Ludmiła Macura, Rolf Uusviali, Leopoldas Digris, Joachim Grubich, Eugenia Lisicyna, Ruben Abdullin, Leonid Royzman.
Poza koncertami organowymi w Sali Organowej odbywają się też koncerty fortepianowe oraz inne występy artystyczne[2].
Próby odzyskania kościoła[edytuj | edytuj kod]
Po przywróceniu struktur kościelnych w Rosji, rozpoczęto starania o przywrócenie budynkowi jego właściwego (sakralnego) charakteru. W 1991 roku udało się wydzierżawić od władz jedno z pomieszczeń na parterze i zaadaptowano je na kaplicę, przy czym ustalono, że w niedziele i uroczystości liturgia może być odprawiana w znajdującej się na piętrze sali organowej[12][13]. Władze nie są skłonne do oddania obiektu i jako pretekst podają, że przeniesienie organów na tył kościoła pogorszy ich walor artystyczny[12].
W dniach 24-25 października 2009 roku zorganizowano obchody z okazji 125. rocznicy konsekracji kościoła w Irkucku, podczas których otwarto wystawę poświęconą historii kościoła pt. „Kościół katolicki w Irkucku” i zorganizowano konferencję naukową. W czasie mszy sprawowanej pod przewodnictwem przez biskupów Wertha i Klimowicza padły zdecydowane słowa pod adresem władz miasta. Hierarchowie Kościoła w Rosji domagali się w nich, aby zwrócono świątynię irkuckiej parafii[14].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Римско-католический костел. [dostęp 2011-12-03]. (ros.).
- ↑ a b c d Органный зал (второй зал иркутской филармонии). [dostęp 2011-12-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-01-18)]. (ros.).
- ↑ a b Польский костел. [dostęp 2011-12-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-26)]. (ros.).
- ↑ a b S. Leończyk: Dzieje Polaków na Syberii. [dostęp 2011-12-04].
- ↑ a b c d e f Иркутский костел. [dostęp 2011-12-04]. (ros.).
- ↑ S. Leończyk: Życie i śmierć na wygnaniu. [dostęp 2011-12-04].
- ↑ Б.С. Шостакович: Начальный период истории Иркутского Римско-католического костела и прихода. W: Конфессии народов Сибири в XXVII - начале XX веков: развиеие и взаимодействие. Irkuck: 2005. (ros.).
- ↑ Л.А. Павлович: Иркутск купеческий. [dostęp 2011-12-04]. (ros.).
- ↑ Описание пожара 1879 года взято из дневника современника, Константина Андреевича Антонова. [dostęp 2011-12-04]. (ros.).
- ↑ a b c Б.С. Шостакович: История иркутского римско-католического прихода до начала ХХ века в отражении материалов госудаственного архива иркутской области. W: Сибир в истории и культуре польского народа. Irkuck: 2005, s. 118-119. (ros.).
- ↑ А.В. Ветрова, Р.Г. Михеева: Иркутский хронограф. Календарь знаменательных и памятных дат на 2010 год. [dostęp 2011-12-08].
- ↑ a b c Католическая епархия требует вернуть здание костела и убрать орган. [dostęp 2011-12-05]. (ros.).
- ↑ List ks. bpa Cyryla Klimowicza. [dostęp 2011-12-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].
- ↑ 125 rocznica konsekracji kościoła w Irkucku. [dostęp 2011-12-08].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Strona główna irkuckiej filharmonii. [dostęp 2014-10-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-10-13)].
- Świątynie Irkucka. [dostęp 2011-12-03].
- Иркутский римско-католический приход Успения Богородицы. [dostęp 2012-12-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-07-19)]. (ros.).