Kolczakówka zielonożółta
.JPG) Dojrzałe owocniki pozrastane w kępy | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
kolczakówka zielonożółta |
| Nazwa systematyczna | |
| Hydnellum geogenium (Fr.) Banker Mycologia 5(4): 203 (1913) | |
.JPG)
Kolczakówka zielonożółta (Hydnellum geogenium (Fr.) Banker) – gatunek grzybów należący do rodziny kolcownicowatych (Bankeraceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Hydnellum, Bankeraceae, Thelephorales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1852 r. Elias Fries nadając mu nazwę Hydnum geogenium. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1913 r. Howard James Banker[1].
- Calodon geogenius (Fr.) P. Karst. 1881
- Hydnum geogenium Fr. 1852
- Hydnum sulfureum Saut. 1869
Nazwę polską nadał Władysław Wojewoda w 2003 r, wcześniej gatunek ten nie posiadał polskiej nazwy[3].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Średnica 1–3 cm, kształt rozetkowaty, muszlowaty, podobny do kwiatu lub korony. Młode owocniki mają kształt poduchowaty i pokryte są nieregularnymi garbkami. Brzeg owocnika nierówny i pofalowany. Często sąsiednie owocniki zrastają się z sobą tworząc kępy o średnicy do 12 cm. Górna powierzchnia dojrzałych owocników jest podzielona na płaty, pofalowana z podłużnymi rowkami i garbami. Ma barwę intensywnie siarkowożółtą, jasnożółtą, oliwkowozieloną do oliwkowobrązowej. Obrzeża są zawsze jaśniejsze, żółte. Trzonu brak; dolna część owocnika stopniowo zwęża się i przechodzi w żółtą grzybnię, która przerasta podłoże. Na dolnej stronie owocnika znajduje się hymenofor w postaci siarkowożółtych kolców o długości 0,5–3 mm. Miąższ korkowaty, twardy, początkowo żółty, później oliwkowozielonawy. Ma aromatyczny zapach i nieco mączny smak[4].
Żółta barwa górnej powierzchni występuje u młodych owocników, u starszych zmienia się na brązową. Bardzo długo natomiast utrzymuje się żółta barwa na obrzeżach, czasami stają się one białawe[5].
- Cechy mikroskopowe
Strzępki o grubości 2,7–6,3 μm. Podstawki zgrubiałe z 4 sterygmami. Mają rozmiar 22–27 × 4,5–5,5 μm. Bazydiospory prawie kuliste, brązowe, niemal gładkie, o rozmiarach 4,5-5,2 × 3,1–3,6 μm[5].
Występowanie i siedlisko[edytuj | edytuj kod]
Kolczakówka zielonożółta znana jest tylko w Ameryce Północnej i Europie; najwięcej jej stanowisk zostało opisanych na Półwyspie Skandynawskim[6]. W Polsce jest bardzo rzadka. Do 2020 r. podano 1 stanowisko historyczne i 8 współczesnych[7]. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status E – gatunek krytycznie zagrożony wymarciem[8]. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Szwajcarii, Niemczech, Szwecji, Finlandii, Słowacji, Czechach[3]. W Polsce w latach 1995–2004 była pod ochroną częściową, od roku 2004 objęta jest ochroną ścisłą bez możliwości zastosowania wyłączeń spod ochrony uzasadnionych względami gospodarki rolnej, leśnej lub rybackiej[7].
Naziemny grzyb ektomykoryzowy tworzący symbiozę ze świerkiem[7]. W Polsce występuje w lasach górskich[3]. Rośnie na ziemi w lasach iglastych, głównie pod świerkami[4].
Gatunki podobne[edytuj | edytuj kod]
W Polsce jest 9 gatunków kolczakówek[3]. Kolczakówka zielonożółta ma jednak tak charakterystyczne ubarwienie, że w zasadzie nie może być pomylona z żadnym innym gatunkiem[4].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Index Fungorum data dostępu = 2014-09-22 [online].
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2014-09-01].
- ↑ a b c d Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c Pavol Škubla, Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, ISBN 978-83-245-9550-1.
- ↑ a b Maas Geesteranus, Die terrestrischen Stachelpilze Europas. Verhandelingen Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen Afdeling Natuurkunde [online], Mycobank, 65:1-127 [dostęp 2021-09-30].
- ↑ Discover Life Maps [online] [dostęp 2014-09-22].
- ↑ a b c Anna Kujawa, Małgorzata Ruszkiewicz-Michalska, Izabela L. Kałucka (red.), Grzyby chronione Polski. Rozmieszczenie, zagrożenia, rekomendacje ochronne, Poznań: Instytut Środowiska Rolniczego i Leśnego Polskiej Akademii Nauk, 2020, ISBN 978-83-938379-8-4.
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5.