Przejdź do zawartości

Kolczakówka zielonożółta

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Kolczakówka zielonożółta
Ilustracja
Dojrzałe owocniki pozrastane w kępy
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

podstawczaki

Klasa

pieczarniaki

Rząd

chropiatkowce

Rodzina

kolcownicowate

Rodzaj

kolczakówka

Gatunek

kolczakówka zielonożółta

Nazwa systematyczna
Hydnellum geogenium (Fr.) Banker
Mycologia 5(4): 203 (1913)
Hymenofor

Kolczakówka zielonożółta (Hydnellum geogenium (Fr.) Banker) – gatunek grzybów należący do rodziny kolcownicowatych (Bankeraceae)[1].

Systematyka i nazewnictwo

[edytuj | edytuj kod]

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Hydnellum, Bankeraceae, Thelephorales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1852 r. Elias Fries nadając mu nazwę Hydnum geogenium. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1913 r. Howard James Banker[1].

Synonimy[2]:

  • Calodon geogenius (Fr.) P. Karst. 1881
  • Hydnum geogenium Fr. 1852
  • Hydnum sulfureum Saut. 1869

Nazwę polską nadał Władysław Wojewoda w 2003 r, wcześniej gatunek ten nie posiadał polskiej nazwy[3].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Owocnik

Średnica 1–3 cm, kształt rozetkowaty, muszlowaty, podobny do kwiatu lub korony. Młode owocniki mają kształt poduchowaty i pokryte są nieregularnymi garbkami. Brzeg owocnika nierówny i pofalowany. Często sąsiednie owocniki zrastają się z sobą tworząc kępy o średnicy do 12 cm. Górna powierzchnia dojrzałych owocników jest podzielona na płaty, pofalowana z podłużnymi rowkami i garbami. Ma barwę intensywnie siarkowożółtą, jasnożółtą, oliwkowozieloną do oliwkowobrązowej. Obrzeża są zawsze jaśniejsze, żółte. Trzonu brak; dolna część owocnika stopniowo zwęża się i przechodzi w żółtą grzybnię, która przerasta podłoże. Na dolnej stronie owocnika znajduje się hymenofor w postaci siarkowożółtych kolców o długości 0,5–3 mm. Miąższ korkowaty, twardy, początkowo żółty, później oliwkowozielonawy. Ma aromatyczny zapach i nieco mączny smak[4].

Żółta barwa górnej powierzchni występuje u młodych owocników, u starszych zmienia się na brązową. Bardzo długo natomiast utrzymuje się żółta barwa na obrzeżach, czasami stają się one białawe[5].

Cechy mikroskopowe

Strzępki o grubości 2,7–6,3 μm. Podstawki zgrubiałe z 4 sterygmami. Mają rozmiar 22–27 × 4,5–5,5 μm. Bazydiospory prawie kuliste, brązowe, niemal gładkie, o rozmiarach 4,5-5,2 × 3,1–3,6 μm[5].

Występowanie i siedlisko

[edytuj | edytuj kod]

Kolczakówka zielonożółta znana jest tylko w Ameryce Północnej i Europie; najwięcej jej stanowisk zostało opisanych na Półwyspie Skandynawskim[6]. W Polsce jest bardzo rzadka. Do 2020 r. podano 1 stanowisko historyczne i 8 współczesnych[7]. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status E – gatunek krytycznie zagrożony wymarciem[8]. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Szwajcarii, Niemczech, Szwecji, Finlandii, Słowacji, Czechach[3]. W Polsce w latach 1995–2004 była pod ochroną częściową, od roku 2004 objęta jest ochroną ścisłą bez możliwości zastosowania wyłączeń spod ochrony uzasadnionych względami gospodarki rolnej, leśnej lub rybackiej[7].

Naziemny grzyb ektomykoryzowy tworzący symbiozę ze świerkiem[7]. W Polsce występuje w lasach górskich[3]. Rośnie na ziemi w lasach iglastych, głównie pod świerkami[4].

Gatunki podobne

[edytuj | edytuj kod]

W Polsce jest 9 gatunków kolczakówek[3]. Kolczakówka zielonożółta ma jednak tak charakterystyczne ubarwienie, że w zasadzie nie może być pomylona z żadnym innym gatunkiem[4].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c Index Fungorum data dostępu = 2014-09-22 [online].
  2. Species Fungorum [online] [dostęp 2014-09-01].
  3. a b c d Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
  4. a b c Pavol Škubla, Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, ISBN 978-83-245-9550-1.
  5. a b Maas Geesteranus, Die terrestrischen Stachelpilze Europas. Verhandelingen Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen Afdeling Natuurkunde [online], Mycobank, 65:1-127 [dostęp 2021-09-30].
  6. Discover Life Maps [online] [dostęp 2014-09-22].
  7. a b c Anna Kujawa, Małgorzata Ruszkiewicz-Michalska, Izabela L. Kałucka (red.), Grzyby chronione Polski. Rozmieszczenie, zagrożenia, rekomendacje ochronne, Poznań: Instytut Środowiska Rolniczego i Leśnego Polskiej Akademii Nauk, 2020, ISBN 978-83-938379-8-4.
  8. Zbigniew Mirek i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5.