Koszykarz płowy
| Asthenes moreirae[1] | |||
| (Miranda-Ribeiro, 1905) | |||
.jpg)
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
koszykarz płowy | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
| |||
Koszykarz płowy[4] (Asthenes moreirae) – gatunek małego ptaka z rodziny garncarzowatych (Furnariidae). Występuje endemicznie w południowo-wschodniej Brazylii. Monotypowy. Nie jest zagrożony wyginięciem.
Taksonomia
[edytuj | edytuj kod]Gatunek opisał po raz pierwszy Alípio de Miranda Ribeiro w roku 1905 (niekiedy podawany jest 1906). Za miejsca występowania – a więc i możliwe miejsca zebrania holotypu – podano dwa szczyty w Serra do Itatiaia (Serra da Mantiqueira), w stanie Rio de Janeiro w południowo-wschodniej Brazylii. Nie wskazano holotypu, a jedynie zebrane osobniki – samca i dwie samice[5]. Wedle niektórych autorów gatunek ten należy do monotypowego rodzaju Oreophylax. Według innych przynależy do Schizoeaca, jako cechujący się podobną morfologią i budową gniazda[2]. Wedle zalecenia South American Classification Committee nr 434 koszykarz płowy przynależy do rodzaju Asthenes jako Asthenes moreirae[6]; wobec innych przedstawicieli rodzaju podobny jest głosem i innymi aspektami zachowania. Monotypowy[2][7].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Długość ciała wynosi 18–19 cm, masa ciała 10–11 g. Nie wskazano wymiarów holotypu[5]. Wierzch głowy, grzbiet, kuper, pokrywy nadogonowe i sterówki jednolicie brązowe. U niektórych osobników obecna jest niewyraźna obrączka oczna. Sterówki długie, w środkowej parze stosiny na końcu widoczniejsze przez redukcję promyków – stąd efekt ostro zakończonych piór. Broda jasnopłowa, środek gardła płowoochrowy. Spód ciała przybiera jasną barwę płowobrązową, najjaśniejszą w środku brzucha, zaś bardziej brązową po bokach. Tęczówka brązowa. Górna szczęka czarniawa, dolna o barwie rogowobrązowej. Nogi i stopy ciemnoszare. Nie występuje dymorfizm płciowy. U osobników młodocianych na piersi niejednolite brązowe paskowanie[2].
Zasięg występowania
[edytuj | edytuj kod]Koszykarz płowy jest endemitem południowo-wschodniej Brazylii – Serra do Caraça, Serro do Itatiaia, Serra do Caparaó oraz Serra dos Órgãos. Występuje w stanach Rio de Janeiro, Minas Gerais, São Paulo oraz Espírito Santo[2].
Środowisko życia stanowią wilgotne górskie lasy. Spotykany jest w zaroślach bambusów Chusquea pinifolia, ponownie zarastających obszarach wyciętych oraz w wysokich trawach koło zakrzewień. Zazwyczaj przebywa powyżej granicy drzew. Odnotowywany na wysokości 1850–2800 m n.p.m.[2]
Zachowanie
[edytuj | edytuj kod]Pieśń stanowi szybka seria nieregularnych dźwięków zakończonych trylem, opisana także jako obniżające się dew-dee-dee-dee-dééeeeeeee (zapis oryginalny). Odzywa się również wysokim psii, trtrtr, berrrit. Pożywienie stanowią stawonogi, stwierdzono również zjadanie owoców (pestkowców) przedstawicieli Rapanea. Pożywienie zbiera z liści i gałęzi, zręcznie się poruszając. Zwykle żeruje w parach lub grupach, nisko w roślinności[2].
Lęgi
[edytuj | edytuj kod]Najprawdopodobniej monogamiczny. Gniazdo stanowi eliptyczna masa z mchu i gałęzi. Otwór wejściowy umieszczony wysoko, nieznacznie z boku. Poza tym brak danych[2].
Status, zagrożenia i ochrona
[edytuj | edytuj kod]Przez IUCN gatunek klasyfikowany jest jako najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Trend liczebności populacji uznawany jest za spadkowy ze względu na niszczenie siedlisk[3]. Służy jako tzw. trigger species przy wyznaczaniu ostoi ptaków IBA jako gatunek o ograniczonym zasięgu oraz ograniczony do danego biomu (kryteria A2 i A3). Z obszarów IBA występuje w trzech parkach narodowych: PN Itatiaia oraz PN Caparaó, a także na obszarze pasma Serra dos Órgãos (objętym PN Serra dos Órgãos) i Serra da Mantiqueira[8].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Asthenes moreirae, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i del Hoyo, J.; Elliot, A. & Christie, D.A.: Handbook of the Birds of the World. T. 8. Broadbills to Tapaculos. Lynx Edicions, 2003, s. 273. ISBN 84-87334-50-4.
- ↑ a b Asthenes moreirae, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Synallaxinae de Selys-Longchamps, 1839 (1836) - ogończyki (wersja: 2020-09-23). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-12-28].
- ↑ a b Alípio de Miranda Ribeiro. Vertebrados do Itatiaya. „Archivos do Museu Nacional do Rio de Janeiro”. 13, s. 182, 1905.
- ↑ Proposal (434) to South American Classification Committee: Place all members of Schizoeaca and Oreophylax in Asthenes. South American Classification Commitee, 2011. [dostęp 2014-04-12].
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Ovenbirds, woodcreepers. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-12-28]. (ang.).
- ↑ Species factsheet: Asthenes moreirae. BirdLife International, 2021. [dostęp 2021-10-31]. (ang.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).