Krytonosek ubogi
| Scytalopus sanctaemartae[1] | |||
| Chapman, 1915 | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
krytonosek ubogi | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
| |||
Krytonosek ubogi[4] (Scytalopus sanctaemartae) – gatunek małego ptaka z rodziny krytonosowatych (Rhinocryptidae). Występuje endemicznie w północnej Kolumbii. W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN klasyfikowany jest jako gatunek bliski zagrożenia (NT, ang. Near Threatened).
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Gatunek ten po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał amerykański ornitolog Frank Michler Chapman w 1915 roku na łamach „The Auk”. Autor nadał mu nazwę Scytalopus sanctæ-martæ, a jako miejsce typowe podał Valparaiso w Sierra Nevada de Santa Marta w Kolumbii[2][5]. Jest to gatunek monotypowy[6][7]
Etymologia[edytuj | edytuj kod]
- Scytalopus: gr. σκυταλη skutalē lub σκυταλον skutalon „kij, pałka”; πους pous, ποδος podos „stopa”[8].
- sanctaemartae: od Sierra Nevada de Santa Marta[9].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Mały ptak o czarnym dziobie. Nogi i stopy blade w kolorze rogu lub ciemnobrązowe. Tęczówki ciemnobrązowe. Występuje niewielki dymorfizm płciowy. Samiec jest głównie szary. Szczyt głowy nieco ciemniejszy z białą plamką na środku, czasami na karku występuje brązowa plamka. Zad płowy z czarną pręgą, pokrywy ogonowe z mniej wyraźną pręgą. Skrzydła szare, lotki z rudymi i płowożółtymi obrzeżami. Ogon ciemnobrązowy. Podgardle, gardło i pierś szare, barwa coraz jaśniejsza na brzuchu i prawie biaława na środku brzucha, boki i pokrywy podogonowe rdzawe z czarnymi pręgami. Samice są bardziej brązowawe, lotki są bardziej brązowawe[10]. Długość ciała około 11 cm[10].
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Krytonosek ubogi występuje tylko na niewielkim obszarze w górach Sierra Nevada de Santa Marta. Zasięg występowania (EOO, Extent of Occurrence) według szacunków organizacji BirdLife International obejmuje około 4776 km², występuje prawdopodobnie w nie więcej niż 100 lokalizacjach, w zakresie wysokości od 900 do 1700 m n.p.m.[10][11]
Ekologia i zachowanie[edytuj | edytuj kod]
Jego głównym habitatem są wąwozy i zarośla w gęstym lesie wilgotnym. Brak informacji o diecie tego gatunku[10]. Długość pokolenia jest określona na 3,08 lat[11].
Rozmnażanie[edytuj | edytuj kod]
Prawie nic nie wiadomo o rozmnażaniu tego gatunku. Młodocianego osobnika znaleziono w lipcu[10].
Status[edytuj | edytuj kod]
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN krytonosek ubogi jest uznawany za gatunek bliski zagrożenia (NT, ang. Near Threatened)[3]. Wielkość populacji została oszacowana na 22 tys. dorosłych osobników na podstawie szacunków dla analogicznych gatunków o podobnych wymaganiach jak krytonosek kolumbijski (Scytalopus stilesi) i krytonosek ekwadorski (Scytalopus robbinsi). Trend populacji jest określony jako spadkowy z powodu zmniejszania się i degradacji naturalnego habitatu[11].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Scytalopus sanctaemartae, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b Denis Lepage, Santa Marta Tapaculo Scytalopus sanctaemartae [online], Avibase [dostęp 2024-02-16] (ang.).
- ↑ a b Scytalopus sanctaemartae, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Scytalopodinae Müller,J, 1846 - krytonoski (wersja: 2020-07-26). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2024-04-16].
- ↑ Frank M. Chapman, The more northern species of the genus Scytalopus Gould, „The Auk”, 32, 1915, s. 418 (ang.).
- ↑ HBW and BirdLife International, Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 8.1 [online], styczeń 2024 [dostęp 2024-04-16].
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v14.1). [dostęp 2024-04-16]. (ang.).
- ↑ Scytalopus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2024-04-15] (ang.).
- ↑ sanctaemartae, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2024-04-16] (ang.).
- ↑ a b c d e Niels Krabbe & Thomas S. Schulenberg: Santa Marta Tapaculo Scytalopus sanctaemartae, version 1.0. [w:] Birds of the World (red. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juan) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2024-04-16]. (ang.).
- ↑ a b c Species factsheet: Scytalopus sanctaemartae [online], BirdLife International, 2024 [dostęp 2024-04-16] (ang.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
- Nagrania głosów. [w:] xeno-canto [on-line].