Tekst źródłowy strony Kwas α-linolenowy

{{Związek chemiczny infobox
 |nazwa                      = Kwas α-linolenowy
 |1. grafika                 = ALAnumbering.svg
 |opis 1. grafiki            = liczby niebieskie – [[Nomenklatura chemiczna|systematyczna]] numeracja łańcucha<br />liczby czerwone – numeracja łańcucha od atomu węgla ω
 |2. grafika                 = 
 |opis 2. grafiki            = 
 |3. grafika                 = 
 |opis 3. grafiki            = 
 |nazwa systematyczna        = kwas (9''Z'',12''Z'',15''Z'')-oktadeka-9,12,15-trienowy
 |inne nazwy                 = ALA
 |wzór sumaryczny            = C<sub>18</sub>H<sub>30</sub>O<sub>2</sub>
 |inne wzory                 = 
 |masa molowa                = 278,43
 |wygląd                     = bezbarwna ciecz<ref name="FPX">{{FPX|s=4276}}</ref>
 |SMILES                     = CC/C=C\C/C=C\C/C=C\CCCCCCCC(=O)O
 |numer CAS                  = 463-40-1
 |PubChem                    = 5280934
 |DrugBank                   = DB00132
 |gęstość                    = 0,9164
 |gęstość źródło             = {{r|CRC}}
 |stan skupienia w podanej g = ciecz
 |g warunki niestandardowe   = 20 °C
 |rozpuszczalność w wodzie   = nierozpuszczalny
 |rww źródło                 = {{r|CRC|FPX}}
 |rww warunki niestandardowe = 
 |inne rozpuszczalniki       = [[etanol]], [[eter dietylowy]]; słabo w [[benzen]]ie{{r|CRC}}
 |temperatura topnienia      = −11
 |tt źródło                  = {{r|CRC}}
 |tt warunki niestandardowe  = 
 |temperatura wrzenia        = 231
 |tw źródło                  = {{r|CRC}}
 |tw warunki niestandardowe  = 17 [[Tor (jednostka)|mmHg]]
 |2. temperatura wrzenia     = 129
 |2. tw źródło               = {{r|CRC}}
 |2. tw warunki niestandardowe = 0,05 [[Tor (jednostka)|mmHg]]
 |temperatura krytyczna      = 
 |tk źródło                  = 
 |ciśnienie krytyczne        = 
 |ck źródło                  = 
 |logP                       = 
 |kwasowość                  = 
 |zasadowość                 = 
 |lepkość                    = 
 |l źródło                   = 
 |l warunki niestandardowe   = 
 |napięcie powierzchniowe    = 
 |np źródło                  = 
 |np warunki niestandardowe  = 
 |układ krystalograficzny    = 
 |moment dipolowy            = 
 |moment dipolowy źródło     = 
 |karta charakterystyki      = {{Sigma-Aldrich|l2376|SIGMA|link=tak|data dostępu=2012-06-28}}
 |zagrożenia GHS źródło      = {{r|Sigma}}
 |piktogram GHS              = {{Piktogram GHS|brak}}
 |hasło GHS                  = 
 |zwroty H                   = {{Zwroty H|brak}}
 |zwroty EUH                 = {{Zwroty EUH|brak}}
 |zwroty P                   = {{Zwroty P|brak}}
 |zagrożenia UE źródło       = {{r|Sigma}}
 |piktogram UE               = {{Piktogram ostrzegawczy|brak}}
 |zwroty R                   = {{Zwroty R|brak}}
 |zwroty S                   = {{Zwroty S|brak}}
 |NFPA 704                   = {{NFPA 704|0|1|0}}
 |NFPA 704 źródło            = {{r|Sigma-US}}
 |temperatura zapłonu        = 113
 |tz źródło                  = {{r|Sigma}}
 |tz warunki niestandardowe  = zamknięty tygiel
 |temperatura samozapłonu    = 
 |ts źródło                  = 
 |ts warunki niestandardowe  = 
 |numer RTECS                = 
 |dawka śmiertelna           = 
 |pochodne                   = 
 |podobne związki            = [[kwas γ-linolenowy]], [[kwas linolowy]]
 |commons                    = 
}}
'''Kwas α-linolenowy''' (z [[łacina|łac.]] ''linum'' – len, ''oleum'' – olej; ALA) – [[związki organiczne|organiczny związek chemiczny]] z grupy wielonienasyconych [[Kwasy tłuszczowe|kwasów tłuszczowych]] [[Kwasy tłuszczowe omega-3|typu omega-3]].

Kwas α-linolenowy jest niezbędnym składnikiem [[dieta|diety]] człowieka i wielu zwierząt, gdyż nie jest syntezowany przez organizm (należy do grupy [[egzogenne kwasy tłuszczowe|egzogennych kwasów tłuszczowych]]){{r|Harper}}.

Występuje w postaci [[Estry|estru]] z [[gliceryna|gliceryną]] w niewielkich ilościach w [[tłuszcze|tłuszczach]] roślinnych (głównie w [[olej lniany|oleju lnianym]], szczególnie w oleju wysokolinolenowym{{r|ODC}}) i zwierzęcych. Najbogatszymi łatwo dostępnymi źródłami ALA są olej lniany (60%), olej rzepakowy tłoczony na zimno (9,91%), olej rzepakowy rafinowany (8,07%)<ref>{{Cytuj |tytuł = Kwas alfa-linolenowy (ALA) - co warto o nim wiedzieć? |data = 2018-07-02 |data dostępu = 2019-02-18 |opublikowany = Smażymy |url = https://smazymy.com/kwas-alfa-linolenowy-ala-co-warto-o-nim-wiedziec/}}</ref>. Jest używany w przemyśle do produkcji [[lakier]]ów i [[farba|farb olejnych]].
[[Plik:2023 Olej lniany LenVitol.jpg|thumb|180px|left|[[Olej lniany]] - najbogatsze źródło kwasu α-linolenowego]]
{{clear|left}}

== Przypisy ==
<references>
* <ref name = Harper>{{Cytuj | autor = Robert Kincaid Murray, Daryl K. Granner, Victor W. Rodwell| tytuł = Biochemia Harpera ilustrowana | data = 2008 | wydanie = VI | wydawca = Wydawnictwo Lekarskie PZWL | miejsce = Warszawa | isbn = 978-83-200-3573-5 | s = 249}}</ref>
* <ref name="CRC">{{CRC90|strony='''3'''-320}}</ref>
* <ref name=ODC>{{Cytuj | tytuł = Co warto wiedzieć o oleju lnianym? | url = http://www.olejedlaciebie.pl/index.php?nazwamenu=glowne&pageheader=Co%20warto%20wiedzie%E6%20o%20oleju%20lnianym?&art=wartowiedziec.txt&kat=artykuly/olej/ | opublikowany = olejedlaciebie.pl | data =  | data dostępu = 2014-01-04 | archiwum = https://web.archive.org/web/20140104211033/http://www.olejedlaciebie.pl/index.php?nazwamenu=glowne&pageheader=Co%20warto%20wiedzie%E6%20o%20oleju%20lnianym%3F&art=wartowiedziec.txt&kat=artykuly%2Folej%2F | zarchiwizowano = 2014-01-04}}</ref>
* <ref name="Sigma">{{Sigma-Aldrich|l2376|SIGMA|MSDS=tak|data dostępu=2012-06-28|nazwa=Linolenic acid}}</ref>
* <ref name="Sigma-US">{{Sigma-Aldrich|l2376|SIGMA|MSDS=tak|data dostępu=2012-06-28|język=en}}</ref>
</references>

{{Kontrola autorytatywna}}

{{SORTUJ:Kwas linolenowy, α}}
[[Kategoria:Nienasycone kwasy tłuszczowe|Linolenowy, kwas α-]]