Lejkówka szarobrązowa
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
lejkówka szarobrązowa |
| Nazwa systematyczna | |
| Clitopaxillus alexandri (Gillet) G. Moreno, Vizzini, Consiglio & P. Alvarado Fungal Diversity 90: 114 (2018) | |
Lejkówka szarobrązowa (Clitopaxillus alexandri (Gillet) G. Moreno, Vizzini, Consiglio & P. Alvarado) – gatunek grzybów z rzędu pieczarkowców (Agaricales)[1].
Systematyka i nazewnictwo
[edytuj | edytuj kod]Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Clitopaxillus, Pseudoclitocybaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Gatunek ten po raz pierwszy opisał w 1873 r. Claude-Casimir Gillet nadając mu nazwę Paxillus alexandri. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę, nadali mu G. Moreno, Alfredo Vizzini, G. Consiglio i P. Alvarado w 2014 r.[1]
- Agaricus alexandri (Gillet) Britzelm. 1879
- Clitocybe alexandri (Gillet) Gillet 1884
- Clitocybe alexandri var. alutacea P.-A. Moreau 2009
- Lepista alexandri (Gillet) Gillet 1876
- Paxillus alexandri Gillet 1873[2].
Nazwę polską zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r.[3] Jest niespójna z aktualną nazwą naukową[1].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Średnica 4–14 cm, mięsisty, gruby, początkowo łukowaty, potem niskołukowaty, na koniec całkiem płaski z wklęsłym środkiem bez garba. Brzeg długo podwinięty. Powierzchnia o barwie od siwobrązowej do bladobrązowej, czasami z koncentrycznymi, ciemniejszymi plamkami, początkowo delikatnie pilśniowata, potem drobno łuskowata z wyjątkiem brzegu. Jest niehigrofaniczny[4].
Nieco zbiegające na trzon, wąskie, sprężyste, nierównej długości, z międzyblaszkami, o barwie od siwobrązowej do kremowoochrowej[4].
Wysokość 4–8 cm, grubość 1,5–3 cm, walcowaty, u nasady grubszy. Masywny, cylindryczny, z korkowatą skórką, wewnątrz gąbczasty. Powierzchnia początkowo gładka, potem na białawym tle pokryta brązowawymi łuseczkami[4].
Gruby i sprężysty, u starszych okazów plastyczny, początkowo białawy, potem z brązowawym nalotem. Zapach bardzo słaby, smak owocowy[4].
- Gatunki podobne
- lejkówka szarawa ( Clitocybe nebularis) ma szarawy kolor, bez kolistych plam i silny, specyficzny zapach. Jest również jadalna, ale dla niektórych ciężko strawna;
- gąsówka szarobrązowa (Lepista luscina) jest mniejsza, ma blaszki białawoszare, przyrośnięte lub lekko zbiegające i lekko mączny zapach, a w smaku jest pikantna[5].
Występowanie i siedlisko
[edytuj | edytuj kod]Najwięcej stanowisk Clitopaxillus alexandrii podano w Europie, poza nią opisano go jeszcze w dwóch miejscach w Ameryce Północnej[6]. W Polsce W. Wojewoda w 2003 r. przytoczył tylko 2 stanowiska z uwagą, że częstość występowania i stopień zagrożenia nie są znane[3].
Grzyb naziemny. Występuje w lasach iglastych pod świerkami, zwłaszcza na glebach wapiennych wśród mchów Hylocomium, Pleurozium i Rhytiddiadelphus triquetrus. Owocniki tworzy od lata do jesieni[3].
Znaczenie
[edytuj | edytuj kod]Grzyb saprotroficzny. Jest grzybem jadalnym[3] mało znanym grzybiarzom i rzadko opisywanym w przewodnikach. Jest mięsisty, dość licznie występuje w górach i nadaje się do wykorzystania w kuchni[5], jednak mogą go zbierać tylko doświadczeni grzybiarze, istnieją bowiem gatunki podobne, ale trujące[7].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d Index Fungorum [online] [dostęp 0202-12-20] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 0202-12-20] (ang.).
- ↑ a b c d Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d Pavol Škubla, Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, ISBN 978-83-245-9550-1.
- ↑ a b Clitocybe alexandri (Gillet) Gillet – (1884) [online], Ficha Micológica [dostęp 0202-12-20] (ang.).
- ↑ Występowanie Clitopaxillus alexandri na świecie (mapa) [online], gbif.org [dostęp 0202-12-20] (ang.).
- ↑ Andreas Gminder, Atlas grzybów. Jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej, 2008, ISBN 978-83-258-0588-3.