Lokalizacja dźwięku
Lokalizacja dźwięku – czynność, polegająca na określaniu położenia źródła dźwięku w przestrzeni oraz jego odległości od słuchacza. Fakt posiadania pary uszu umożliwia np. człowiekowi lokalizację źródła dźwięku (por. widzenie stereoskopowe – binokularne). Lokalizacja jest dokonywana przez mózg na podstawie analizy głośności dźwięku docierającego do każdego ucha i porównanie obu sygnałów. Kierunek jest określany na podstawie różnic głośności, czyli odległości oraz czasu docierania dźwięku do jednego i do drugiego ucha. Miejsce (odległość do źródła dźwięku) może być rozpoznane tylko wówczas, gdy jest to dźwięk o znanej głośności, np. klakson samochodu, wołanie innego człowieka oraz bliskości źródła dźwięku.
Lokalizacja źródła dźwięku jest możliwa również na podstawie czasu, jaki upływa od chwili odebrania bodźca przez każde z uszu ssaków i ptaków[1], często korzystających ze słuchu w czasie polowania lub porozumiewania się (głos kontaktowy, np. słuch i głosy płomykówki zwyczajnej). Model Loyda A. Jeffressa (nazywany ITD od interaural time difference) został opublikowany w połowie XX w. Dominował w psychoakustyce przez wiele lat. Wyniki późniejszych badań sugerują, że mechanizm kodowania sygnałów dźwiękowych może być różny u ptaków i ssaków[2].
Niesymetryczne zaburzenia słuchu powodują zaburzenia w rozpoznawaniu kierunku, z którego dobiega dźwięk.
Techniczna metoda lokalizacji źródła dźwięku oparta jest na tej samej zasadzie. Jednak możliwość zastosowania większej odległości między odbiornikami i elektroniczna analiza rejestrowanych sygnałów umożliwia bardzo precyzyjną lokalizację. Technikę tę stosuje się m.in. w wojsku do namierzania dział przeciwnika.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Lloyd A. Jeffress. A place theory of sound localization. „Journal of Comparative and Physiological Psychology”. 41 (1), s. 35–39, Feb 1948. American Psychological Association. ISSN 0021-9940. (ang.).
- ↑ David Mcalpine (University College London). Creating a sense of auditory space (abstract). „The Journal of Physiology”, August 2005. PubMed; Literature Review. DOI: 10.1113/jphysiol.2005.083113. (ang.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Model Jeffressa – uproszczona animacja. auditoryneuroscience.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-01-25)]., pochodząca ze strony internetowej prof. Toma Yina (University of Wisconsin), autora licznych publikacji nt. lokalizacji źródła dźwięku
- George D. Pollak (University of Texas at Austin) in., Roles of inhibition for transforming binaural properties in the brainstem auditory system , Hearing Research 168(1–2), 2002, s.60–78
- Neurobiologia słuchu; wykład na stronie internetowej Collegium Medicum UJ, Zakład Patomorfologii Klinicznej i Doświadczalnej w Katedrze Patomorfologii; m.in. międzyuszna różnica czasu (Medial superior olive, MSO) i kodowanie lokalizacji dźwięku dzięki różnicom jego intensywności (Lateral superior olive)