Ludmiła Schwarz
e_Ludmi%C5%82a_Schwarz.jpg)
| |
| Data urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Narodowość |
polska |
Ludmiła Schwarz z domu Zawilska (ur. 23 maja 1834, zm. 3 grudnia 1912 w Bykowcach) – polska działaczka społeczna i niepodległościowa.
b.jpg)
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Urodziła się 23 maja 1834 w rodzinie Zawilskich[1][2][3][4][5][6][7]. Od 1862 była zamężna z Rudolfem Schwarzem (1834-1899, kupiec, muzyk, pedagog)[2][5][6][7][8][9]. Miała z nim trzy córki: Stanisławę (1864-1923, zamężna wpierw z Aleksandrem Tarnawieckim, potem z Ludwikiem Baldwin-Ramułtem), Marię (zamężna z lekarzem dr. Władysławem Gedlem, babka Marka Gedla) i Ludmiłę (śpiewaczka i nauczycielka śpiewu znana w Paryżu jako Lody Palasara)[5][6][7].
Wraz z rodziną zamieszkiwała we Lwowie w domu przylegającym do ulicy Teatralnej[4]. Jego dom we Lwowie był przepełniony muzyką i atmosferą patriotyzmu[10]. Jej mąż organizował tam tzw. niedzielne „poranki muzyczne”, z czasem słynne w całym Lwowie[2][5][7]. Po wybuchu powstania styczniowego w 1863 został on mianowany przez Rząd Narodowy naczelnikiem Okręgu I w Wydziale V miasta Lwowa[4]. Ich dom, położony w ścisłym centrum Lwowa i dysponującym alternatywnymi przejściami w inne ulice i zabudowania, służył za miejsce spotkań i narad spiskowców (bywali tam Edmund Różycki, Karol Różycki, Jan Stella-Sawicki, Michał Heydenreich, Romuald Traugutt, Milewski, Mieczysław Romanowski)[11]. W mieszkaniu wyrabiano i składowano naboje, ukrywano poszukiwanych powstańców[12]. Na rzecz sprawy powstania działała także Ludmiła Schwarz[12]. 1 lutego 1864 została mianowana przez Komitet Niewiast Polskich we Lwowie czyli Komitet Sióstr Klaudii (tzw. „Klaudynki)” naczelniczką V części miasta Lwowa[12]. W tym zakresie utrzymywała kontakty z policją narodową[13]. Kilkakrotnie była wyznaczana do transportowania broni, w związku z czym przewoziła samodzielnie pistolety jeżdżąc koleją ze Lwowa do Gródka lub Przemyśla, zaś poza niebezpieczeństwem wynikającym z samej akcji dodatkową niedogodność stanowił fakt, że wówczas była w ciąży[10]. Po wykryciu jej działalności decyzją namiestnika Fiodora Berga została umieszczona na „czarnej liście”[10].
Zmarła w wieku 78 lat w dniu 3[a] grudnia 1912 w Bykowcach (jej córka Stanisława była właścicielką majątku dworskiego)[3][10][7].
Jej córka Stanisława Tarnawiecka przechowywała pamiątki i dokumenty po matce pochodzące z czasu powstania styczniowego[10].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Data śmierci 3 grudnia 1912 została wpisana w parafialnej księdze zmarłych i umieszczona w inskrypcji nagrobnej. W późniejszych opracowaniach Maria Bruchnalska i Maryla Pałasz podawały dzień 12 grudnia 1912.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Księga Zmarłych 1904–1934 Sanok. T. J. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 139 (poz. 166).
- ↑ a b c Seweryn Berson. Rudolf Schwarz. „Gazeta Lwowska”. Nr 119, s. 3-4, 27 maja 1899.
- ↑ a b Osobiste. Z żałobnej karty. „Kurjer Lwowski”. Nr 567, s. 4, 9 grudnia 1912.
- ↑ a b c Bruchnalska 1934 ↓, s. 129.
- ↑ a b c d Elżbieta Orman: Rudolf Schwarz. Internetowy Polski Słownik Biograficzny. [dostęp 2021-06-05].
- ↑ a b c D. Kolbín: Schwarz (Schwarc), Rudolf (1834-1899), Musiker und Kaufmann. biographien.ac.at. [dostęp 2021-06-05]. (niem.).
- ↑ a b c d e Maryla Pałasz. Dworskie powidoki. „Tygodnik Sanocki”. Nr 19 (1168), s. 10, 9 maja 2014.
- ↑ Stanisław Niewiadomski. Rudolf Schwarz. „Echo Muzyczne, Teatralne i Artystyczne”. Nr 22 (818), s. 249-250, 22 maja (3 czerwca) 1899.
- ↑ Stanisław Niewiadomski. Kronika żałobna. Rudolf Schwarz. „Iris”. Nr I, s. 297-298, 1899. Koło Literacko-Artystyczne.
- ↑ a b c d e Bruchnalska 1934 ↓, s. 131.
- ↑ Bruchnalska 1934 ↓, s. 129-130.
- ↑ a b c Bruchnalska 1934 ↓, s. 130.
- ↑ Bruchnalska 1934 ↓, s. 132.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Maria Bruchnalska: Ciche bohaterki. Udział kobiet w powstaniu styczniowym. Miejsce Piastowe: 1934, s. 1-399.