Maczużnik guzkowaty
 Owocniki maczużnika guzkowatego na ciele owada | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
maczużnik guzkowaty |
| Nazwa systematyczna | |
| Akanthomyces tuberculatus (Lebert) Spatafora, Kepler & B. Shrestha IMA Fungus 8(2): 343 (2017) | |
Maczużnik guzkowaty (Akanthomyces tuberculatus (Lebert) Spatafora, Kepler & B. Shrestha) – gatunek grzybów z rodziny maczużnikowatych (Cordycipitaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Akanthomyces, Cordycipitaceae, Hypocreales, Hypocreomycetidae, Sordariomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi[2].
Po raz pierwszy opisał go w 1858 r. Hermann Lebert nadając mu nazwę Acrophyton tuberculatum. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadali mu J.W. Spatafora, R.M. Kepler i B. Shrestha w 2017 r.[2]
Ma 10 synonimów. Niektóre z nich:
- Cordyceps tuberculata (Lebert) Maire 1917[1].
Polska nazwa występuje w internetowym atlasie grzybów (dla synonimu Cordyceps tuberculata). Jest niespójna z aktualną nazwą naukową tego gatunku[2].
Morfologia i tryb życia[edytuj | edytuj kod]
Żywicielami Akanthomyces tuberculatus są dorosłe ćmy. Grzyb w postaci grzybni występuje na liściach roślin dwuliściennych. Gdy usiądzie na nich ćma, grzyb przyczepia ją do liści roślin cienkimi strzępkami, które otaczają odnóża i brzegi skrzydeł ćmy. Rozrastająca się biaława grzybnia otacza owada. Na górnej stronie ciała porażonego owada rozwijają się z niej askostromy formy płciowej grzyba wytwarzające zarodniki płciowe (askospory)[3]. Porażone owady giną, pozostając przyczepione do liścia rośliny[4].
Askostromy o średnicy 0,2-0,6 (1) mm i długości 1-3 (3,5) cm, o barwie od białej do ochrowej[4]. Powstają w nich bladożółte, jajowate perytecja o długości 650–760 μm i średnicy ok. 400 μm. Brak parafiz. Worki cylindryczne, o długości do 550 μm i średnicy 2,5–4 μm, z wyraźnym, pogrubionym szklistym ujściem o długości 2,5 μm i średnicy 3 μm. Askospory włókniste, o długości do 500 μm i szerokości 2 μm. Grzyb wytwarza także owocniki bezpłciowe typu synnema[3]. Powstają w nich bezpłciowe, maczugowate i szydłowate zarodniki konidialne[4].
Na PDA kiełkują w ciągu 12 godzin. W kulturze kolonie na PDA rosną średnio szybko, osiągając średnicę 2 cm w ciągu 14 dni w temperaturze 20 °C. Kolonie są białe i kłaczkowate[3].
Występowanie i siedlisko[edytuj | edytuj kod]
Znane jest występowanie Akanthomyces tuberculatus w Ameryce Północnej, Europie, Japonii, w jednym z krajów Afryki Środkowej[5] i w Tajlandii[3]. Występuje również w Polsce[6][7]. Jest bardzo rzadki[8].
Grzyb entomopatogeniczny, pasożytujący głównie na dorosłych postaciach niektórych owadów, rzadziej na ich poczwarkach[8].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Species Fungorum [online] [dostęp 2023-02-02] (ang.).
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2023-02-02] (ang.).
- ↑ a b c d Cordyceps tuberculata (Lebert) Maire, „Bull. Soc. Hist. nat. Afr.”, 165 (8), 1917 [dostęp 2023-02-02] (ang.).
- ↑ a b c Höckerige Kernkeule [online], 123Pilsuche [dostęp 2023-01-27] (niem.).
- ↑ Występowanie Cordyceps tuberculata na świecie (mapa) [online], gbif.org [dostęp 2023-02-02] (ang.).
- ↑ Wiesław Mułenko, Tomasz Majewski, Małgorzata Ruszkiewicz-Michalska, Wstępna lista grzybów mikroskopijnych Polski, Kraków: W. Szafer. Institute of Botany, PAN, 2008, ISBN 978-83-89648-75-4.
- ↑ Grzyby makroskopijne Polski w literaturze mikologicznej [online], grzyby.pl [dostęp 2023-01-27].
- ↑ a b Cordyceps tuberculata, maczużnik guzkowaty [online], Nagrzyby.pl [dostęp 2023-02-02] (ang.).