Maksymilian Basista

Maksymilian Basista

Data i miejsce urodzenia	7 sierpnia 1883 Górki Śląskie
Data i miejsce śmierci	3 listopada 1967 Rybnik
Zawód, zajęcie	działacz polityczno-społeczny
Odznaczenia

Maksymilian Basista (ur. 7 sierpnia 1883 w Górkach Śląskich, zm. 3 listopada 1967 w Rybniku) – polski działacz polityczno-społeczny, powstaniec śląski, więzień więzienia Montelupich w Krakowie, więzień KL Auschwitz.

Życiorys

Syn Jana i Franciszki z d. Kałuża. Był członkiem „Eleussis”, zaangażowany w działalność Towarzystwa Młodzieży Polskiej, Towarzystwa Czytelni Ludowych, współzałożycielem Towarzystwa Śpiewaczego „Seraf” w Rybniku, założyciel w 1911 r. pierwszej polskiej gazety w Rybniku o nazwie „Straż nad Odrą”. Należał do ścisłego dowództwa Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska, uczestnik Powstań Śląskich. W czasie kampanii plebiscytowej był redaktorem „Gazety Rybnickiej”. Kolejne funkcje jakie pełnił to: w okresie 1922–1934 przewodniczący Rady Miejskiej Rybnika, od 1934 r. wiceburmistrz Rybnika. Od rozpoczęcia się okupacji hitlerowskiej, jako bardzo aktywny działacz polityczno-społeczny, zmuszony był się ukrywać (na ziemi krakowskiej) pod przybranymi nazwiskami „Kwiecień” lub „Gołucki”, gdyż tuż przed wybuchem wojny (w 1939 r.) wpisany był do „księgi gończej” Sonderfahndungsbuch Polen (strona zarejestrowania 9B) – czyli przewidziany przez hitlerowców do „likwidacji” w pierwszej kolejności. Mimo stosowanej przezorności, w 1943 r. został aresztowany w Krakowie i przetrzymywany w więzieniu na Montelupich, a następnie przekazany do niemieckiego obozu koncentracyjnego Auschwitz i tam zarejestrowany jako więzień nr 152740. 11 listopada 1944 r. transportem zbiorowym został przeniesiony do obozu pracy w Bawarii, lecz po likwidacji tego obozu 2 kwietnia 1945 r. dostał się do obozu leśnego w Mattenheim, gdzie doczekał wyzwolenia przez wojska amerykańskie 2 maja 1945 r. Po powrocie do rodzinnego Rybnika, nadal prowadził do 1949 r. księgarnię (przy ul. Kościelnej).

Zmarł 3 listopada 1967 r. Pochowany na cmentarzu Parafii Matki Bożej Bolesnej w Rybniku (sektor 2-0-10-5.

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Niepodległości (6 czerwca 1931)
• Krzyż Kawalerski Order Odrodzenia Polski (24 kwietnia 1946)
• Srebrny Krzyż Zasługi (11 stycznia 1928)
• Krzyż na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi
• Śląski Krzyż Powstańczy
• Gwiazda Górnośląska

Bibliografia

• A. Mrowiec, Z dziejów okupacji hitlerowskiej w rybnickiem, Katowice 1958, s. 29.
• Ziemia rybnicko-wodzisławska, red. J. Ligenza, Katowice 1970, s. 186–188, 199, 201–202, 293–295.
• Franciszek Hawranek, Aleksander Kwiatek, Wiesław Lesiuk, Michał Lis, Bolesław Reiner: Encyklopedia Powstań Śląskich. Opole: Wydawnictwo Instytutu Śląskiego w Opolu, 1982.brak strony w książce
• I. Libura, Z dziejów domowych powiatu – gawęda o ziemi rybnickiej, Opole 1984, s. 127–140.
• I. Libura, Maksymilian Basista rybnicki księgarz i społecznik (1883–1967), „Zeszyty Rybnickie” nr 2, rok 1991, s. 37–38.
• L. Musiolik, Śląscy patroni rybnickich ulic, 1994, s. 1.
• L. Musiolik, Rybniczanie. Słownik biograficzny, Rybnik 2000, s. 14.
• JerzyJ. Klistała JerzyJ., Martyrologium mieszkańców Ziemi Rybnickiej, Wodzisławia Śląskiego, Żor, Raciborza w latach 1939–1945. Słownik biograficzny, Bielsko-Biała: Towarzystwo Opieki nad Oświęcimiem, 2006, ISBN 83-916718-2-8, OCLC 169904519 .brak strony (książka)

Linki zewnętrzne

• Zestawienie bibliograficzne, prezentacja multimedialna i unikatowy tekst o Maksymilianie Basiście z pracy magisterskiej Romany Rybki