Metoda Bobath
Metoda Bobath (także NDT, z ang. neuro-developmental treatment[1]) – fizjoterapeutyczna metoda rehabilitacyjna stosowana przy leczeniu u dzieci i dorosłych porażenia mózgowego, w tym porażenia połowiczego, niezależnie od etiologii[2][1][3]. Autorami założeń metody byli: fizjoterapeutka Berta Bobath i psychiatra Karl Bobath[4].
Cel i środki
[edytuj | edytuj kod]Celem metody jest poprawa uczenia się motoryki dla efektywnej kontroli motorycznej, co z kolei ma wpływ na lepsze funkcjonowanie w środowisku. Cel ten osiąga się za pomocą specjalnych ćwiczeń, które mają prowadzić pacjenta do umiejętności wykonywania poszczególnych czynności, zgodnie z postępującym u niego naturalnym rozwojem ruchowym[2][5]. Metoda jest multidyscyplinarna, ma być przydatna przede wszystkim w fizjoterapii, ale także w ergoterapii, jak i logopedii.
Autorka metody uważała, że istotą deficytu ruchowego po uszkodzeniu mózgu są zaburzenia odruchów postawy służących koordynacji ruchów w przestrzeni i ich kontroli w stosunku do otoczenia[2].
Krytyka
[edytuj | edytuj kod]Metoda była krytykowana przez specjalistów z American Academy of Cerebral Palsy and Developmental Medicine, a także brytyjskiego Association of Chartered Physiotherapists in Neurology[6][7]. W 2013 opublikowano systematyczny przegląd skuteczności stosowania koncepcji Bobath u dzieci z porażeniem mózgowym. W wyniku badań zidentyfikowano nieskuteczne stosowanie koncepcji Bobath u dzieci z chorobą naczyniowo-mózgową[8]. Meta-analiza z 2014 roku, weryfikująca skuteczność podejścia Bobath u osób po udarze, dostarczyła mieszane wyniki. W porównaniu do innych metod, NDT dawało podobne lub gorsze efekty w rehabilitacji, w zależności od tego, co było przedmiotem pomiaru (np. różne zaburzenia funkcji motorycznych, samodzielność, poczucie jakości życia, depresja). Najwięcej "mocnych" dowodów przemawiało na niekorzyść NDT, choć wskazano też na wiele dowodów o średniej jakości metodologicznej, wykazujących brak różnic pomiędzy metodami[9]. W meta-analizie z 2018 wykazano, że Bobath daje gorsze efekty, od typowej rehabilitacji niedowładu kończyny górnej u pacjentów po udarze (jeden z częstszych deficytów). Badania dotyczyły wczesnych interwencji (w ciągu czterech tygodni po udarze)[10].
Ocenę rzeczywistej efektywności metody, utrudnia fakt, że koncept Bobath nie jest jasno sformułowany, znacznie zmieniał się w czasie, a w różnych krajach wykształciły się różne programy terapeutyczne[11][12][13]. Generalnie, w krajach zachodnich metoda nie jest rekomendowana przez organizacje tworzące wytyczne postępowania w rehabilitacji zaburzeń neurologicznych – choć pomiędzy niektórymi badaczami trwa ożywiona debata[14][15][16][17][18].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Lennon S, Ashburn, A. The Bobath concept in stroke rehabilitation: a focus group study of the experienced physiotherapists' perspective
- ↑ a b c Andrzej Kwolek, Rehabilitacja osób po udarze mózgu – problem coraz bardziej aktualny, w: Aktywizacja mieszkańców domów pomocy społecznej, Wojewódzki Zespół Pomocy Społecznej w Rzeszowie, Rzeszów, 1996, s. 20
- ↑ Knox V, Evans ALkarykaturalny przypis
- ↑ O'Sullivan, Susan B; Schmitz, Thomas J (2007)karykaturalny przypis
- ↑ International Bobath Instructors Training Associationkarykaturalny przypis
- ↑ Mayston (2006) Letter to the editor RAINE: A RESPONSEkarykaturalny przypis
- ↑ Diane Damiano, Pass the torch, please!, „Developmental Medicine & Child Neurology”, 49 (10), 2007, s. 723–723, DOI: 10.1111/j.1469-8749.2007.00723.x.
- ↑ Iona Novak i inni, A systematic review of interventions for children with cerebral palsy: state of the evidence, „Developmental Medicine and Child Neurology”, 55 (10), 2013, s. 885–910, DOI: 10.1111/dmcn.12246, ISSN 1469-8749, PMID: 23962350 [dostęp 2018-09-13] (ang.).
- ↑ Janne Marieke Veerbeek i inni, What is the evidence for physical therapy poststroke? A systematic review and meta-Analysis, „PLoS ONE”, 9 (2), 2014, DOI: 10.1371/journal.pone.0087987, ISSN 1932-6203, PMID: 24505342, PMCID: PMC3913786.
- ↑ Kimberley A. Wattchow, Michelle N. McDonnell, Susan L. Hillier, Rehabilitation Interventions for upper limb function in the first four weeks following stroke: a systematic review and meta-analysis of the evidence, „Archives of Physical Medicine and Rehabilitation”, 99 (2), 2018, s. 367–382, DOI: 10.1016/j.apmr.2017.06.014 (ang.).
- ↑ Julie Vaughan-Graham, Cheryl Cott, F. Virginia Wright, The Bobath (NDT) concept in adult neurological rehabilitation: what is the state of the knowledge? A scoping review. Part I: conceptual perspectives, „Disability and Rehabilitation”, 37 (20), 2015, s. 1793–1807, DOI: 10.3109/09638288.2014.985802, ISSN 0963-8288, PMID: 25411026 (ang.).
- ↑ Julie Vaughan-Graham, Cheryl Cott, F. Virginia Wright, The Bobath (NDT) concept in adult neurological rehabilitation: what is the state of the knowledge? A scoping review. Part II: intervention studies perspectives, „Disability and Rehabilitation”, 37 (21), 2015, s. 1909–1928, DOI: 10.3109/09638288.2014.987880, ISSN 0963-8288, PMID: 25427891 (ang.).
- ↑ Dieter Karch, Karl Heinemann, Physiotherapeutic interventions: Bobath, Vojta, and motor learning approaches, [w:] Christos P. Panteliadis (red.), Cerebral palsy. A multidisciplinary approach, wyd. 3, 2018, s. 155-164, DOI: 10.1007/978-3-319-67858-0 (ang.).
- ↑ Julie Vaughan-Graham, Cheryl Cott, Phronesis: practical wisdom the role of professional practice knowledge in the clinical reasoning of Bobath instructors: Phronesis in expert clinical reasoning, „Journal of Evaluation in Clinical Practice”, 23 (5), 2017, s. 935–948, DOI: 10.1111/jep.12641, PMID: 27723216 (ang.).
- ↑ Roger Mepsted, Letter in response to Vaughan-Graham and Cott (2016) Phronesis: practical wisdom the role of professional practice knowledge in the clinical reasoning of Bobath instructors, „Journal of Evaluation in Clinical Practice”, 23 (5), 2017, s. 1124–1124, DOI: 10.1111/jep.12724, PMID: 28276168 (ang.).
- ↑ Julie Vaughan-Graham, Cheryl Cott, Author response to "Letter to Editor by Roger Mepsted", „Journal of Evaluation in Clinical Practice”, 23 (5), 2017, s. 1125–1126, DOI: 10.1111/jep.12751, ISSN 1365-2753, PMID: 28418187 (ang.).
- ↑ Roger Mepsted, Sarah Tyson, The Bobath concept. A guru-led set of teachings unsupported by emerging evidence. A response to Vaughan-Graham and Cott., „Journal of Evaluation in Clinical Practice”, 23 (5), 2017, s. 1127–1128, DOI: 10.1111/jep.12791, PMID: 28726254 (ang.).
- ↑ Julie Vaughan-Graham, Cheryl Cott, “Letter to the Editor” Author response to: Mepsted R, Tyson S. The Bobath concept. A guru-led set of teachings unsupported by emerging evidence. A response to Vaughan-Graham and Cott., „Journal of Evaluation in Clinical Practice”, 23 (5), 2017, s. 1129–1131, DOI: 10.1111/jep.12822, PMID: 28960729 (ang.).