Missorium Teodozjusza
| |
| Data powstania | |
|---|---|
| Wymiary |
średnica 74 cm |
| Miejsce przechowywania | |
| Lokalizacja | |
Missorium Teodozjusza – wykonana ze srebra taca (missorium), odnaleziona w 1847 roku w pobliżu hiszpańskiej Méridy[1]. Znajduje się w zbiorach Królewskiej Akademii Historii w Madrycie[2].
Missorium odnalezione zostało przypadkowo w 1847 roku przez robotnika pracującego w Almendralejo niedaleko Méridy i niedługo po odkryciu zakupione przez Real Academia de la Historia[3]. Zgodnie ze sporządzoną w 1849 roku relacją razem z nim odkopano dwa srebrne kubki, obecnie zaginione[3]. Taca jest pęknięta na dwie części[1]. W momencie odkrycia była zgięta w połowie, a pęknięcie powstało na skutek próby rozprostowania naczynia po wydobyciu z ziemi[3]. Zgięcie było zapewne celowym zabiegiem, związanym z rytualnym zniszczeniem tacy przed złożeniem jej jako daru do grobu[3].
Taca stanowi przykład largitio – upominku wręczanego przez cesarza dostojnikom z okazji jakiegoś ważnego wydarzenia[1] i jest jednym z zaledwie 19 zachowanych tego typu zabytków[3]. Ma 74 cm średnicy[1][3][4] i waży 15,35 kg[1][3]. Zgodnie z wyrytą na niej inskrypcją wykonano ją w 388 roku, dla uczczenia dziesięciolecia panowania Teodozjusza Wielkiego[1][2][4].
Centralne miejsce zdobiącego tacę reliefu zajmuje wizerunek ukazanego frontalnie, siedzącego na tronie Teodozjusza, znacznie przewyższającego wielkością pozostałe postaci[4]. Po jego bokach siedzą współrządcy: Arkadiusz i Walentynian II. Dostojeństwo władców podkreślają otaczające ich głowy nimby[2]. Przed Teodozjuszem znajduje się niewielka postać dostojnika, otrzymującego z rąk cesarskich jakieś stanowisko lub zaszczyty[4]. Po bokach stoją żołnierze gwardii cesarskiej z owalnymi tarczami[4] – sądząc po uczesaniu i torkwesach na szyi, są to Germanowie[1]. Za ukazanymi postaciami widnieje fasada budowli nakryta przyczółkiem. Nad Teodozjuszem przechodzi ona w arkadę, nad jego współrządcami zaś w płaskie belkowanie. W przyczółku po obydwu stronach arkady widnieją wizerunki uskrzydlonych bogiń Wiktorii z wieńcami[4]. W dolnej części tacy, oddzielonej od górnej sceny rytymi liniami, ukazano leżącą wśród roślin półnagą kobietę z rogiem obfitości, u stóp której bawią się dwa amorki. Jest to najprawdopodobniej personifikacja ziemi (Tellus) lub obfitości (Abudantia)[4].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g Simon Esmonde Cleary: The Roman West, AD 200–500: An Archaeological Study. Cambridge: Cambridge University Press, 2013, s. 232–233. ISBN 978-0-521-19649-9.
- ↑ a b c Marilyn Stokstad: Medieval Art. New York: Routledge, 2018, s. 12. ISBN 978-0-8133-4114-9.
- ↑ a b c d e f g Ruth E. Leader-Newby: Silver and Society in Late Antiquity: Functions and Meanings of Silver Plate in the Fourth to Seventh Centuries. London: Routledge, 2016, s. 11–12. ISBN 978-0-7546-0728-1.
- ↑ a b c d e f g Janusz A. Ostrowski: Starożytny Rzym. Polityka i sztuka. Warszawa-Kraków: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1999, s. 446. ISBN 83-01-12616-7.