Mokrzyca (roślina)

Mokrzyca
	; Mokrzyca szczeciolistna
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	goździkopodobne
Rząd	goździkowce
Rodzina	goździkowate
Rodzaj	mokrzyca
	Nazwa systematyczna
	Minuartia L.; Sp. Pl. 89. 1753
	Typ nomenklatoryczny
	Minuartia dichotoma L.
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Mokrzyca (Minuartia L.) – rodzaj roślin z rodziny goździkowatych (Caryophyllaceae). W tradycyjnym ujęciu (na podstawie wybranych cech morfologicznych) zaliczano tu ponad 175 gatunków rozprzestrzenionych na półkuli północnej, głównie w strefie umiarkowanej, z centrum zróżnicowania w obszarze śródziemnomorskim, w rejonie Kaukazu oraz w Ameryce Północnej. Analizy molekularne ujawniły, że w tradycyjnym ujęciu rodzaj jest polifiletyczny i w nowych ujęciach jest dzielony na liczne nowe rodzaje. W wąskim ujęciu zaliczanych jest tu 66 gatunków występujących w Europie, Azji południowo-zachodniej i wschodniej oraz północnej i wschodniej Afryce. W tradycyjnym ujęciu rodzaju w Polsce rosło 5 jego przedstawicieli (+ jeden dziczejący przejściowo), we współczesnym wąskim ujęciu tylko dwa z nich należą nadal do tego rodzaju.

Niektóre gatunki z rodzaju uprawiane są jako rośliny ozdobne^[4].

Morfologia

Rodzaj w tradycyjnym ujęciu grupował rośliny goździkowate o następujących cechach: brak przysadek, działki wolne, płatki białe, zwykle w liczbie 5, słupki 3 i taka sama liczba ząbków na owocu^[5].

W węższym ujęciu należą tu rośliny o liściach równowąskich i szczecinkowatych, kwiatach 5-krotnych z białymi płatkami, działkami ostrymi, 3-, 5- lub 9-nerwowymi. W odróżnieniu od rodzaju Sabulina, jeśli działki mają 3 nerwy to jednocześnie też otaczający je błoniasty rąbek jest szeroki. Szyjki słupka są 3. Owocem jest torebka otwierająca się trzema ząbkami^[5].

Systematyka

Rodzaj w tradycyjnym ujęciu był taksonem sztucznym grupującym rośliny o wspólnych cechach morfologicznych^[5]. Badania molekularne wykazały, że każdy z czterech podrodzajów tradycyjnie tu zaliczanych należy do innej linii rozwojowej goździkowatych w obrębie dwóch różnych podrodzin – Alsinoideae i Caryophylloideae, a najbardziej zróżnicowany podrodzaj typowy składa się z 7 kladów, które także nie są monofiletyczne. Chcąc zachować w ramach rodzaju wszystkie klasyfikowane tu tradycyjnie gatunki, konieczne byłoby włączenie tu wielu mniej lub bardziej odrębnych rodzajów liczących łącznie aż dwa tysiące gatunków. W efekcie przyjęto rozwiązanie polegające na wyodrębnieniu wielu tradycyjnie zaliczanych tu gatunków w osobne rodzaje. Najbardziej odległe taksonomicznie gatunki wyodrębnione zostały w rodzaj Rhodalsine i włączone do rodzaju Eremogone. Z reszty wyodrębniono rodzaje: Cherleria, Facchinia, Mcneillia, Minuartiella, Mononeuria, Pseudocherleria, Sabulina i Triplateia^[5].

Gatunki flory Polski^[6]

Pierwsza nazwa naukowa według listy krajowej^[6], druga – obowiązująca według bazy taksonomicznej Plants of the World online (jeśli jest inna)^[7]

mokrzyca Kitaibela, m. modrzewiolistna Minuartia kitaibelii (Nyman) Pawł. ≡ Cherleria langii (G.Reuss) A.J.Moore & Dillenb.
mokrzyca lepka Minuartia viscosa (Schreb.) Schinz & Thell. ≡ Sabulina viscosa (Schreb.) Rchb.
mokrzyca mieszańcowa Minuartia hybrida (Vill.) Schischk. ≡ Sabulina tenuifolia subsp. tenuifolia
mokrzyca rozchodnikowata Minuartia sedoides (L.) Hiern) ≡ Cherleria sedoides L.
mokrzyca szczeciolistna Minuartia setacea (Thuill.) Hayek)
mokrzyca drobnokwiatowa Minuartia pauciflora (Kit.) Dvořáková

Wykaz gatunków (w wąskim ujęciu rodzaju)^[7]

Minuartia abchasica Schischk.
Minuartia adenotricha Schischk.
Minuartia aksoyi Koç & Hamzaoğlu
Minuartia alpuensis Çilden & Altınözlü
Minuartia anatolica (Boiss.) Woronow
Minuartia athoa (Griseb.) Kamari
Minuartia bosniaca (Beck) K.Malý
Minuartia bulgarica (Velen.) Graebn.
Minuartia buschiana Schischk.
Minuartia campestris L.
Minuartia confusa (Boiss.) Maire & Petitm.
Minuartia corymbulosa (Boiss. & Balansa) McNeill
Minuartia decipiens (Fenzl) Bornm.
Minuartia dichotoma L.
Minuartia ebracteolata Majumdar & G.S.Giri
Minuartia ellenbeckii (Engl.) M.G.Gilbert
Minuartia erythrosepala (Boiss.) Hand.-Mazz.
Minuartia eurytanica (Boiss. & Heldr.) Hand.-Mazz.
Minuartia euxina Klokov
Minuartia filifolia (Forssk.) Mattf.
Minuartia funkii (Jord.) Graebn.
Minuartia globulosa (Labill.) Schinz & Thell.
Minuartia glomerata (M.Bieb.) Degen
Minuartia granuliflora (Fenzl) Grossh.
Minuartia greuteriana Kamari
Minuartia hamata (Hausskn.) Mattf.
Minuartia hamzaoglui Koç & Aksoy
Minuartia hirsuta (M.Bieb.) Hand.-Mazz.
Minuartia hondoensis (Ohwi) Ohwi
Minuartia innominata McNeill
Minuartia intermedia (Boiss.) Hand.-Mazz.
Minuartia isaurica McNeill
Minuartia kitanovii Panov
Minuartia krascheninnikovii Schischk.
Minuartia lanuginosa (H.J.Coste) Braun-Blanq.
Minuartia leucocephala (Boiss.) Mattf.
Minuartia leucocephaloides (Bornm.) Bornm.
Minuartia libanotica (Boiss.) Bornm.
Minuartia mairei Quézel
Minuartia meyeri (Boiss.) Bornm.
Minuartia micrantha Schischk.
Minuartia montana L.
Minuartia mucronata (L.) Schinz & Thell.
Minuartia multinervis (Boiss.) Bornm.
Minuartia nifensis McNeill
Minuartia palyzanica Proskur.
Minuartia parvulorum Mouterde & Sam. ex Rech.f.
Minuartia pauciflora (Kit.) Dvořáková – mokrzyca drobnokwiatowa, m. wiosenna
Minuartia perdita Dvořáková
Minuartia recurva (All.) Schinz & Thell.
Minuartia rostrata (Pers.) Rchb.
Minuartia rumelica Panov
Minuartia sandwithii Maire & N.D.Simpson
Minuartia sclerantha (Fisch. & C.A.Mey.) Thell.
Minuartia setacea (Thuill.) Hayek – mokrzyca szczeciolistna
Minuartia sintenisii (H.Lindb.) Rech.f.
Minuartia stereoneura Mattf.
Minuartia stojanovii (Kitan.) Kožuharov & Kuzmanov
Minuartia strandjensis Panov
Minuartia tchihatchewii (Boiss.) Hand.-Mazz.
Minuartia tenuissima (Pomel) Mattf.
Minuartia torosensis Koç & Hamzaoğlu
Minuartia tricostata A.P.Khokhr.
Minuartia turcica Koç
Minuartia valedictionis McNeill
Minuartia woronowii Schischk.

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Caryophyllales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-10-07] (ang.).
↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-02-06].
↑ David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 590, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
↑ ^a ^b ^c ^d Markus S. Dillenberger, Joachim W. Kadereit. Maximum polyphyly: Multiple origins and delimitation with plesiomorphic characters require a new circumscription of Minuartia (Caryophyllaceae). „Taxon”. 63, 1, s. 64–88, 2014.
↑ ^a ^b ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 117, ISBN 978-83-62975-45-7 .
↑ ^a ^b Minuartia Loefl.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-11-08].

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Caryophyllales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-10-07] (ang.).

[A-3] Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-02-06].

[mabb-4] David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 590, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .

[dillen-5] Markus S. Dillenberger, Joachim W. Kadereit. Maximum polyphyly: Multiple origins and delimitation with plesiomorphic characters require a new circumscription of Minuartia (Caryophyllaceae). „Taxon”. 63, 1, s. 64–88, 2014.

[checklist-6] ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 117, ISBN 978-83-62975-45-7 .

[powo-7] Minuartia Loefl.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-11-08].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]