Pleśniak biały

Pleśniak biały

Plecha pleśniaka białego
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Gromada	Mucoromycota
Klasa	Mucoromycetes
Rząd	pleśniakowce
Rodzina	pleśniakowate
Rodzaj	pleśniak
Gatunek	pleśniak biały
Nazwa systematyczna
Mucor mucedo Fresen. Beitr. Mykol. 1: 7 (1850)

Pleśniak biały (Mucor mucedo Fresen.) – gatunek grzybów należący do rodziny pleśniakowatych (Mucoraceae).

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Mucor, Mucoraceae, Mucorales, Incertae sedis, Mucoromycetes, Mucoromycotina, Mucoromycota, Fungi.

Niektóre synonimy nazwy naukowej:

• Mucor brevipes Riess 1853
• Mucor coprophilus Povah 1917
• Mucor dependens (Burgeff) Burgeff 1924
• Mucor griseo-ochraceus Naumov 1915
• Mucor murorum Naumov 1915
• Mucor proliferus Schostak. 1896
• Mucor rigidus L. Léger 1895
• Mucor sphaerocephalus Bull. 1791
• Mucor vulgaris P. Micheli 1729.

Rozmnażanie

Jest komórczakiem, to znaczy, że zbudowany jest z jednej, ale wielojądrowej komórki tworzącej strzępkę przerastającą podłoże. Ze strzępki tej wyrastają wysokie trzonki zarodnionośne zwane sporangioforami. Na ich szczycie powstają kuliste, czarne zarodnie (sporangia), w których wytwarzane są bezpłciowo zarodniki (sporangiospory). Są one haploidalne i zróżnicowane płciowo na dwa typy, oznaczane zazwyczaj jako (+) i (-). Po pęknięciu zarodni zarodniki wysypują się i mogą być roznoszone przez wiatr, wodę lub zwierzęta. W sprzyjających warunkach kiełkują wytwarzając rozgałęzione, wielojądrowe strzępki o haploidalnej liczbie chromosomów (cenocyty). Strzępki te morfologicznie nie różnią się one od siebie, są jednak zróżnicowane płciowo. Zarówno strzępki (+), jak i strzępki i (-) mogą wytwarzać zarodnie.

Gdy zetkną się dwie odmienne płciowo strzępki (+) i (-), zachodzi między nimi rozmnażanie płciowe. Najpierw następuje oddzielenie poprzeczną ścianą końcowego odcinki strzępki zwanej wieszadełkiem (zygoforem). Powstaje w ten sposób wielojądrowe gametangium. Ściany dwóch stykających się z sobą gametangiów rozpuszczają się i ich zawartość zlewa się, co nazywa się plazmogamią. W jądrach komórkowych pochodzących od obydwu gametangiów następują podziały mitotyczne. Teraz następuje zlewanie się jąder pochodzących od różnych gametangiów, czyli wielokrotna kariogamia. Powstaje wielojądrowa zygospora o diploidalnej liczbie chromosomów. Haploidalne jądra, które nie połączyły się z sobą wkrótce degenerują. Zygospora otacza się grubą ściana o ciemnej barwie i przechodzi w okres spoczynku trwający kilka miesięcy. W tym okresie pełni więc funkcję przetrwalnika. Gdy zaczyna kiełkować, zaraz w jej jądrach zachodzi mejoza i powstają jądra haploidalne. Z kiełkujących zygospor wyrastają rozgałęzione plechy.

Pleśniak biały jest heterotaliczny, to znaczy, że jego plecha jest zróżnicowana na dwa typy (+) i (-). Rozmnażanie płciowe zachodzi tylko między plechami różnymi płciowo. Odkryto jednak szczepy nie zróżnicowane płciowo, czyli homotaliczne.

• 
  Cykl rozwojowy
• 
  Morfologia
• 
  Strzępki pod mikroskopem
• 
  Plecha
• 
  Plecha
• 
  Zygospora

Morfologia i rozwój

Pleśniak biały hodowany w temperaturze 20 °C i w ciemności na agarze tworzy plechę o wysokości do 55 mm. Wyrastają z niej dwa typy sporangioforów. Pierwszy to nieliczne wysokie i proste sporangiofory. Mają wysokość do 40 μm, zazwyczaj są nierozgałęzione, lub mają kilka gałęzi wtórnych. Na ich szczycie powstają zarodnie duże (merosporangium) o średnicy do 250 μm. Dojrzałe mają barwę brązowo szarą. Posiadają jajowato-elipsoidalną kolumellę o rozmiarach do 160 × 125 μm. Drugi typ sporangioforów jest krótki i silnie rozgałęziony. Sporangiofory te są cylindryczno- elipsoidalne lub szeroko elipsoidalne, o rozmiarach 0,5–13,5 × 5,7–7,5 μm. Powstają na nim ciemniejsze sporangiole o średnicy do 85 × 53 μm.

Sporangiospory o kształcie zbliżonym do kulistego i rozmiarach 8–9 μm, średnio grubościenne, z mniej lub bardziej mętną zawartością. Zygospora kulista, o rozmiarach 250 × 200 mikrometrów z wypukłością o długości do 15 μm.

W hodowli w ciemności, w temperaturze poniżej 15 °C powstają sporangiofory krótkie i zakrzywione. W temperaturze powyżej 30 °C nie następuje wzrost plechy, a przy 25 °C ani wzrost, ani konidiogeneza. W hodowli na świetle dziennym przy temp. 20 °C nie są wytwarzane krótkie sporangiofory, ale powstają długie.

Znaczenie

Mucor mucedo to saprotrof, odżywiający się martwą materią organiczną. Nie wytwarza aflatoksyn. Żyje w glebie, odgrywa rolę w procesie tworzenia się próchnicy. Pojawia się często na żywności powodując pleśnienie owoców i nasion.