Mysz południowa

Mysz południowa
	Mus spicilegus
	Petényi, 1882
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	gryzonie
Podrząd	myszokształtne
Nadrodzina	myszowe
Rodzina	myszowate
Podrodzina	myszy
Rodzaj	mysz
Podrodzaj	Mus
Gatunek	mysz południowa
Synonimy
	M. adriaticus Kryštufek & Macholán, 1998; M. acervator Petényi, 1882; M. acervifex Petényi, 1882; M. canicularius Petényi, 1882; M. caniculator Petényi, 1882; M. mehelyi Bolkay, 1925; M. petenyi Kryzhov, 1936; M. sergii Valch, 1927;
	M. adriaticus Kryštufek & Macholán, 1998; M. acervator Petényi, 1882; M. acervifex Petényi, 1882; M. canicularius Petényi, 1882; M. caniculator Petényi, 1882; M. mehelyi Bolkay, 1925; M. petenyi Kryzhov, 1936; M. sergii Valch, 1927;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Mysz południowa^[3] (Mus spicilegus) – gatunek gryzonia z rodziny myszowatych (Muridae), występujący w południowo-wschodniej Europie^[2]^[4].

Klasyfikacja[edytuj | edytuj kod]

Gatunek ten opisał naukowo S.J. Petényi w 1882 roku. Należy do podrodzaju nominatywnego Mus. Wprawdzie europejskie myszy budujące kopce opisano wcześniej jako Mus hortulanus, jednak holotyp tego gatunku okazał się być przedstawicielem myszy domowej (M. musculus), w związku z czym opis Petényiego okazał się najstarszym^[a]. Mysz południowa tworzy klad z myszą domową, myszą śródziemnomorską (M. spretus) i myszą macedońską (M. macedonicus), odrębny od gatunków azjatyckich. Badania genetyczne sugerują, że gatunek wyewoluował pomiędzy środkowym a późnym plejstocenem w pobliżu Morza Czarnego, przypuszczalnie w delcie Dunaju i że będąc tak silnie związanym ze środowiskiem przekształconym przez człowieka, mógł rozprzestrzenić się dopiero w neolicie lub nawet później^[4].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała (bez ogona) 55–93 mm, długość ogona 50–70 mm, długość ucha 9–14 mm, długość tylnej stopy 14–17,5 mm; masa ciała 9–20 g^[5].

Biologia[edytuj | edytuj kod]

Myszy południowe żyją na obszarze od wschodniej granicy Austrii do południowo-zachodniego krańca Rosji, na wschodniej Ukrainie, Słowacji, Węgrzech, w Mołdawii i Rumunii, w Bułgarii i Serbii po Bośnię, a także w odizolowanym obszarze wybrzeża Adriatyku (w Czarnogórze, Albanii i Grecji). Adriatycka subpopulacja jest znana z trzech odizolowanych siedlisk. Mysz południowa żyje od poziomu morza do wysokości 200 m n.p.m. Występuje na terenach stepowych, pastwiskach i polach uprawnych, w sadach, na skraju lasu i polanach. Unika lasów i osiedli ludzkich^[2].

Gryzonie te żywią się ziarnami i nasionami, które magazynują na zimę. W tym celu grupy liczące od 4 do 14 myszy (typowo 5–6 myszy) budują ponad komorą mieszkalną przykryty ziemią kopiec, zdolny pomieścić do 10 kg ziarna i osiągnąć średnicę do 400 cm (typowo 100–200 cm). Zazwyczaj spotyka się od 1 do 20 takich kopców na hektar, choć miejscami ich liczba może dochodzić do 60–100 na hektar^[2].

Populacja[edytuj | edytuj kod]

Mysz południowa ma szeroki obszar występowania, populacja w sprzyjającym środowisku może być liczna, jednak generalnie wykazuje tendencję spadkową, choć nie dość szybką, aby uznać gatunek za zagrożony. Prawdopodobną przyczyną spadku liczebności jest utrata dostępnych środowisk stepowych. Występuje w obszarach chronionych, ale w Rumunii jest uznawana za szkodnika zbóż. Mysz południowa jest uznawana za gatunek najmniejszej troski, lecz zalecane jest monitorowanie populacji^[2].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

↑ Inne proponowane przez Petényiego nazwy gatunkowe: acervator, acervifex, canicularius i caniculator to nomina nuda.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Mus spicilegus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e I.I. Coroiu I.I., B.B. Kryštufek B.B., V.V. Vohralík V.V., Mus spicilegus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2020-2 [dostęp 2020-10-09] (ang.).
↑ W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 274. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Mus (Mus) spicilegus. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 2015-10-03]
↑ Ch. Denys, P. Taylor & K. Aplin: Family Muridae (True Mice and Rats, Gerbils and relatives). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 790. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).

[spicilegus-5] Inne proponowane przez Petényiego nazwy gatunkowe: acervator, acervifex, canicularius i caniculator to nomina nuda.

[itis-1] Mus spicilegus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[iucn-2] I.I. Coroiu I.I., B.B. Kryštufek B.B., V.V. Vohralík V.V., Mus spicilegus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2020-2 [dostęp 2020-10-09] (ang.).

[Cichocki&inni-3] W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 274. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[MSW3-4] Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Mus (Mus) spicilegus. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 2015-10-03]

[Denys&inni-6] Ch. Denys, P. Taylor & K. Aplin: Family Muridae (True Mice and Rats, Gerbils and relatives). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 790. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[a]

[5]