Musa Mamut
| |
| Data i miejsce urodzenia |
20 lutego 1931 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
28 czerwca 1978 |
| Przyczyna śmierci | |
| Zawód, zajęcie |
traktorzysta, operator maszyn |
Musa Mamut (ur. 20 lutego 1931 w Bałakławie zm. 28 czerwca 1978 w Symferopolu) – krymskotatarski działacz, z zawodu traktorzysta. 23 czerwca 1978 roku dokonał aktu samospalenia w proteście przeciwko działaniom sowieckich władz ws. Tatarów na Krymie. Uznawany jest za jeden z symboli narodowości Tatarów krymskich oraz walki przeciwko represjonowaniu tychże przez władze sowieckie[1][2].
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Musa Mamut przyszedł na świat w krymskotatarskiej, pasterskiej rodzinie jako trzecie dziecko. Miał pięcioro braci i dwie siostry. Podczas przeprowadzanej przez sowietów operacji wysiedlania Tatarów z Krymu w 1944 roku rodzina Musy została deportowana do Uzbekistanu. Po deportacji cała rodzina rozpoczęła pracę w jednym z uzbeckich kołchozów[3]. Wtedy też z niedożywienia zmarło dwóch braci i dwie siostry Musy. 10 stycznia 1956, Musa rozpoczął naukę w Szkole Mechanizacji Rolnictwa. Po ukończeniu szkoły, w 1957 roku, otrzymał uprawnienia do pracy jako operator maszyn rolniczych i zaczął pracę jako traktorzysta. Rok później wziął ślub i wraz z żoną przeniósł się do wilajetu taszkenckiego, gdzie podjął pracę jako mechanik. W 1961 roku, w wieku 66 lat umarł ojciec Musy, 8 lat później zmarła matka[2].
W kwietniu 1975 Musa powrócił na Krym, kupując dom w małej wsi Besz-Terek pod Symferopolem. Po zajęciu domu zaczął ubiegać się o meldunek oraz o pozwolenie na pracę, jednak bezskutecznie. Rok później został aresztowany, postawiony przed sądem i skazany na dwa lata łagru za niedopełnienie obowiązku meldunkowego oraz przebywanie na terenie Krymu bez pozwolenia na pobyt[3]. Jego żona (wówczas matka trojga dzieci) otrzymała dwuletni wyrok w zawieszeniu. Musa Mamut odbywał wyrok w łagrze na terenie rejonu krzemieńczuckiego. Po odbyciu kary powrócił do domu i ponownie zaczął ubiegać się o meldunek. Władze nie tylko nie pozwoliły Mamutowi dopełnić obowiązku meldunkowego, lecz również zaczęły naciskać, by Musa wraz z rodziną opuścił Krym[4].
Śmierć[edytuj | edytuj kod]
W swojej walce o możliwość zamieszkania na Krymie Musa odwoływał się do wielu organów administracyjnych władzy, w tym do Komitetu Centralnego. Mimo to, 20 czerwca 1978 rodzinie został wytoczony nowy proces, a krymskie służby dostały nakaz aresztowania Musy Mamuta. Trzy dni później milicjant stawił się pod domem Musy. Ten zaś odwlekał moment wyjścia z domu, tłumacząc mundurowemu, że musi się przebrać. O godzinie 10:30 wyszedł z domu oblany benzyną, po czym podpalił się na oczach milicjanta i swojej rodziny[2]. Milicjant widząc to, odjechał z miejsca zdarzenia. Musa zmarł 5 dni później w symferopolskim szpitalu na skutek rozległych poparzeń (90% powierzchni ciała). Został pochowany na cmentarzu w Besz-Terek.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Irena Chalupa: Crimean Tatars Mark 30th Anniversary Of Hero’s Self-Immolation. rferl.org. [dostęp 2017-05-07]. (ang.).
- ↑ a b c 25 лет со дня самосожжения Мусы Мамута. kirimtatar.com. [dostęp 2017-05-07]. (ros.).
- ↑ a b Living torches – Musa Mamut. janpalach.cz. [dostęp 2017-05-07]. (ang.).
- ↑ Michał Kozak: Trudny powrót do domu. uwazamrze.pl. [dostęp 2017-05-07]. (pol.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Edward Allworth: The Tatars of Crimea: Return to the Homeland: Studies and Documents. Duke University Press, 1998, s. 167–169. ISBN 978-0-8223-1994-8.