Kołchoz
Kołchoz (ros. колхоз) – formalnie rolnicza spółdzielnia produkcyjna, rodzaj przedsiębiorstwa rolniczego charakterystycznego dla byłego ZSRR.
Słowo kołchoz jest skrótem od nazwy kollektywnoje choziajstwo (коллективное хозяйство), które w języku rosyjskim oznacza gospodarstwo kolektywne. W republikach występowały lokalne odpowiedniki, np. kołgosp na Ukrainie.
Kołchozy powstawały w wyniku zwykle przymusowego przejęcia ziemi od indywidualnych rolników na rzecz państwa, w ramach kolektywizacji rolnictwa. W odróżnieniu od sowchozów uprawiana ziemia należała formalnie wciąż do rolników tworzących spółdzielnię, ale była przekazana w bezterminowe użytkowanie wspólnocie spółdzielczej. Od tradycyjnych spółdzielni funkcjonujących w innych krajach kołchozy różnią się tym, że wspólnota nie ma prawa się rozwiązać i żaden jej członek nie ma prawa z uczestnictwa w niej zrezygnować. Po wprowadzeniu w ZSRR obowiązku posiadania dokumentów osobistych (paszport wewnętrzny) w 1932 roku aż do 1976 nie wydawano ich chłopom, co uniemożliwiało lub utrudniało im odejście z kołchozu (chłop mógł tylko wyjechać czasowo na podstawie tymczasowych dokumentów, które były ważne tylko w wyszczególnionych miejscach i dniach).
Członkowie kołchozu byli zatem sprowadzeni praktycznie do roli niewolników, którzy dostawali miesięczne wynagrodzenie za pracę i mieli prawo do domu mieszkalnego oraz do uprawiania działki przydomowej.
Kołchozy wciąż istnieją na Białorusi.
Typowe nazwy[edytuj | edytuj kod]
Popularną w ZSRR była nazwa Kołchoz im. Lenina[potrzebny przypis]. Oto informacje o kilku takich kołchozach:
- Kołchoz im. Lenina w Grebniowie w obwodzie riazańskim [1].
- Rybacki kołchoz im. Lenina w Kraju Chabarowskim [2].
- Rybacki kołchoz im. Lenina w Kraju Kamczackim[3], posiada 24 statki.
Alaksandr Łukaszenka był w latach 1985-1987 sekretarzem partii w kołchozie im. Lenina w rejonie szkłowskim. Na Białorusi istnieje 10 kołchozów im. Lenina.
Kołchozy w krajach socjalistycznych[edytuj | edytuj kod]
- Rolnicza spółdzielnia produkcyjna (RSP) – Polska
- Landwirtschaftliche Produktionsgenossenschaft (LPG), także ogrodnicze Gärtnerische Produktionsgenossenschaft (GPG) – NRD
- Jednotné zemědělské družstvo, Jednotné roľnícke družstvo – Czechosłowacja
- Termelőszövetkezet – Węgry
- Cooperativă Agricolă de Producție – Rumunia w epoce komunizmu
- Kooperativa bujqësore – Albania
- TKZS (ТКЗС) – Bułgaria
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- O kołchozach w bazie Repozytorium Cyfrowego Filmoteki Narodowej.
