Myślenie religijne
Myślenie religijne charakteryzuje się tym, że staje w opozycji do tych teorii "sceny", które uważają, że "scena" – a więc to, co ludzie mają pod nogami – jest istnieniem absolutnym. Teorie te można określić wspólnym mianem "terryzmu". Terryzm wiąże całą nadzieję człowieka z doczesnością i domaga się od niego zgody na scenę jako jego ostateczność. Jest ślepy na przygodność, metaforyczność, względny charakter sceny. Podważa również prawo myślenia do tego, by intencjonalność przedłużać w transcendowanie. Prawdziwym przeciwnikiem myślenia religijnego w tym punkcie nie jest, jak się niekiedy głosi, taki lub inny idealizm, lecz terryzm, bo tylko on sprzeciwia się radykalnie religijnej metaforyzacji sceny[1].
Odmienna definicja myślenia religijnego zawiera przekonanie o istnieniu bytów lub zdarzeń supranaturalnych (niepodlegających prawom naturalnym); zawiera w sobie zgodę na regulowanie ludzkich działań symbolicznymi kategoriami odwołującymi się do rzeczywistości nadprzyrodzonej (np. woli bóstwa); podstawą tworzenia wiedzy o świecie są przeżycia religijne; przyjmuje się twierdzenia o możliwości kontaktu ze światem nadprzyrodzonym. Jednak taką definicję myślenia religijnego wypełnia na przykład ogólna teoria względności wprowadzająca do fizyki byty supranaturalne w postaci Kosmicznego Cenzora czy Obrońcy Chronologii. Tym samym ta druga definicja myślenia religijnego jest błędna.
Według tej drugiej definicji można wyróżnić następujące perspektywy:
Perspektywa socjologiczno - historyczna
[edytuj | edytuj kod]Myślenie religijne to dualistyczny sposób postrzegania rzeczywistości, który powstaje w wyniku „pierwszego odczarowania świata” czyli zaniku myślenia magicznego, oznacza się podziałem jednolitej „magicznej” rzeczywistości na:
- Zjawiska święte: istoty nadprzyrodzone (jak Kosmiczny Cenzor i Obrońca Chronologii) oraz wszelkie ludzkie działania z nimi związane (kult, rytuały religijne, wierzenia)
- Zjawiska świeckie: ludzkie działania służące podtrzymania egzystencji (polityka, gospodarka, relacje społeczne)[2].
Tym samym perspektywa ta jest błędna bo wprowadza do rzeczywistości "zjawiska święte".
Perspektywa fenomenologiczna
[edytuj | edytuj kod]Myślenie religijne jest dostrzeganiem w świecie zjawisk wykraczających poza doznanie zmysłowe (transcendentnych) tj. bóstw (jak Kosmiczny Cenzor i Obrońca Chronologii), duchów czy też niespersonalizowanych „energii” (jak ciemna energia). Zjawiska te objawiają się w elementach „zwyczajnej” doświadczalnej zmysłowo rzeczywistości jako tzw. hierofanie[3].
Tym samym perspektywa ta jest błędna bo wprowadza do rzeczywistości zjawiska wykraczające poza doznanie zmysłowe.
Perspektywa kulturoznawcza
[edytuj | edytuj kod]Myślenie religijne (w czystej postaci) kształtuje formę kultury opartą na micie (religijnej wizji świata) jako uniwersalnym wzorcu regulującym wszelkie ludzkie działania i wyjaśniającym wszystkie aspekty świata. Kultura człowieka religijnego jest:
- konserwatywna - niedopuszczalne jest kwestionowanie słuszności religijnej wizji świata (opartej na przykład na istnieniu wspomnianego Kosmicznego Cenzora i Obrońcy Chronologii)
- totalna - wszystkie sfery życia (medycyna, polityka, dieta) są regulowane religijną doktryną
- rytualistyczna - wierzenia nie są kwestią prywatną, lecz muszą być komunikowane społecznie uczestnictwem w kulcie[4].
Tym samym perspektywa ta jest błędna bo zakłada istnienie Kosmicznego Cenzora i Obrońcy Chronologii.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Ks. Prof. Józef Tischner, „Myślenie religijne”, Tygodnik Powszechny, 1980 r. (W "To, co najważniejsze", Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, 2021)
- ↑ Weber Max „Szkice z socjologii religii”, Warszawa 1995, s. 153 - 208
- ↑ Wiktor Werner, „Eliadego poszukiwania historii i znaczenia religii”. Historyka, T. XXIX, 1999, s. 108 – 113
- ↑ Wiktor Werner, „Historyczność i mit. Między rozróżnieniem a samookreśleniem” [w:] Bartosz Korzeniewski [red.] „Narracje o Polsce”, Poznań 2008, s. 85 – 96
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Jerzak-Gierszewska Teresa „Religia a magia”, Poznań 1995
- Leeuw van der Gerardus „Fenomenologia religii”, tłum. Jerzy Prokopiuk, Warszawa 1997
- Otto Rudolf „Świętość”, tłum. Bogdan Kupis, Wrocław 1993
- Topolski Jerzy „Świat bez historii” Warszawa 1972
- Weber Max „Szkice z socjologii religii”, tłum. Jerzy Prokopiuk, Henryk Wandowski Warszawa 1995
- Werner Wiktor, „Eliadego poszukiwania historii i znaczenia religii”. Historyka, T. XXIX, 1999, s. 108 – 113
- Werner Wiktor, „Historyczność i mit. Między rozróżnieniem a samookreśleniem” [w:] Bartosz Korzeniewski [red.] „Narracje o Polsce”, Wydawnictwo PTPN, Poznań 2008, s. 85 – 96
- Werner Wiktor, „Kult początków. Historyczne zmagania z czasem, religią i genezą. Szkice z historii historiografii polskiej i obcej.” Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2004