Niedobór dehydrogenazy glukozo-6-fosforanowej
 Model 3D cząsteczki dehydrogenazy glukozo-6-fosforanowej | |
| Klasyfikacje | |
| ICD-10 | |
|---|---|
Niedobór dehydrogenazy glukozo-6-fosforanowej, fawizm – genetycznie uwarunkowana, dziedziczna choroba związana z niedoborem dehydrogenazy glukozo-6-fosforanowej.
Enzym ten jest kluczowy dla powstawania (w szlaku pentozofosforanowym) podstawowego komórkowego czynnika redukującego, czyli fosforanu dinukleotydu nikotynoamidoadeninowego. W erytrocytach niedobór NADPH wpływa na skrócenie czasu przeżycia tych krwinek i, co za tym idzie, może prowadzić do niedokrwistości hemolitycznej.
Epidemiologia
[edytuj | edytuj kod]Polska zaliczana jest do krajów o niskiej częstości występowania niedoboru dehydrogenazy glukozo-6-fosforanu (0,1%); na całym świecie ten defekt genetyczny stwierdza się u ponad 200 milionów osób.
Etiologia
[edytuj | edytuj kod]Choroba spowodowana jest mutacją w genie G6PD na chromosomie X, kodującym białko pierwszego enzymu cyklu pentozowego, dehydrogenazę glukozo-6-fosforanową. Niedobór enzymu prowadzi do utleniania grup sulfhydrylowych hemoglobiny i białek błony erytrocytu, co prowadzi do wytrącania się hemoglobiny w cytoplazmie (w postaci ciałek Heinza) i wewnątrznaczyniowej hemolizy.
Objawy i przebieg
[edytuj | edytuj kod]Do wystąpienia objawów chorobowych dochodzi u osób posiadających mutację w genie G6PD po narażeniu na różne czynniki środowiskowe, z których najważniejszymi są leki, ale również spożycie bobu. Ekspozycja na pyłek bobu nie jest obecnie uważana za przyczynę objawów[1]. Różnice w podatności na tę chorobę wśród osób, u których występuje niedobór dehydrogenazy glukozo-6-fosforanowej, mogą wiązać się z różnicami w szlakach enzymatycznych, w których lewodopa przekształcana jest w dopachinon.
Fawizm należy do chorób ekogenetycznych, gdyż musi zadziałać czynnik środowiskowy, by pojawiły się objawy chorobowe, na przykład wzrost temperatury ciała, żółtaczka, obniżenie liczby erytrocytów.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Fawizm zaliczono do chorób dopiero na początku 2. połowy XX wieku, kiedy badania wykazały przyczynę wrażliwości niektórych pacjentów na lek przeciwmalaryczny, prymachinę. Udowodniono, że hemolityczne działanie tego leku związane jest z wewnątrzkrwinkowym defektem enzymatycznym[2].
Nazwa choroby – „fawizm” – pochodzi od łacińskiej nazwy bobu: Vicia faba. Spożycie jego ziaren nasila objawy[3].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Shaun Wen Huey Lee, Nathorn Chaiyakunapruk, Nai Ming Lai, What G6PD-deficient individuals should really avoid, „British Journal of Clinical Pharmacology”, 83 (1), 2017, s. 211–212, DOI: 10.1111/bcp.13091, ISSN 1365-2125, PMID: 27650490, PMCID: PMC5338146 [dostęp 2020-11-23].
- ↑ A. S. Alving i inni. Enzymatic deficiency in primaquine-sensitive erythrocytes. „Science”. 3220 (124), s. 484–5, 14.09.1956. PMID: 13360274. (ang.).
- ↑ Robert K. Murray i inni: Biochemia Harpera. 2004, wyd. V, polskie, s. 284.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Andrzej Szczeklik (red.): Choroby wewnętrzne. T. II. Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, 2005. ISBN 83-7430-069-8.
