Niszczyca anyżkowa
Systematyka | |
Domena | |
---|---|
Królestwo | |
Typ | |
Klasa | |
Rząd | |
Rodzina | |
Rodzaj | |
Gatunek |
niszczyca anyżkowa |
Nazwa systematyczna | |
Gloeophyllum odoratum (Wulfen) Imazeki Bull. Tokyo Sci. Mus. 6: 75 (1943) |
Niszczyca anyżkowa (Gloeophyllum odoratum (Wulfen) Imazeki) – gatunek grzybów z rodziny niszczycowatych (Gloeophyllaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo
[edytuj | edytuj kod]Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Gloeophyllum, Gloeophyllaceae, Gloeophyllales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1791 r. Franz Xaver von Wulfen nadając mu nazwę Boletus odoratus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1943 r. Rokuya Imazeki, przenosząc go do rodzaju Gloeophyllum[1].
Synonimów naukowych ma ponad 50[2].
Nazwę polską podał Władysław Wojewoda w 1999 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też jako huba pachnąca, wrośniak pachnący, anyżak pachnący i niszczyca pachnąca[3].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Mają bardzo zmienny kształt, mogą być poduszeczkowate, kopytkowate, półeczkowate, nieregularne. Do podłoża przyrastają bokiem, a sąsiednie owocniki często zrastają się z sobą. Pojedynczy owocnik ma szerokość 3–12 (wyjątkowo do 20) cm. Brzeg zaokrąglony, tępy, szeroki, pofalowany. Powierzchnia górna jest nierówna, zwykle brodawkowana, pofałdowana lub bruzdowana, u młodych owocników aksamitna lub filcowata, u starszych gładka. Ma kolor od żółtopomarańczowego przez ochrowy do cynamonowego. Z wiekiem kolor staje się coraz ciemniejszy, do rdzawobrązowego lub nawet czarnego. Brzeg jest zazwyczaj jaśniejszy[4].
Rurkowaty, początkowo o barwie cytrynowożółtej, później szaroochrowej. Rurki powstające w kolejnych latach tworzą wyraźnie widoczne warstwy. Mają długość 5-10 (15) mm, przy brzegu owocnika są krótsze. Pory kanciaste, wydłużone lub labiryntowate, na długości 1 mm mieści się ich 1-2[4].
Korkowaty, ma barwę od płowej do cynamonowej. Charakterystyczną cecha jest silny anyżowy zapach. Smak łagodny, u starszych owocników gorzkawy[4].
Biały. Zarodniki cylindryczne, elipsoidalne o ostro zakończonych podstawach. Są jednostronnie spłaszczone, gładkie, bezbarwne, zazwyczaj z jedną kroplą w środku. Rozmiar: 7,5–9,5 × 3–4 μm[4].
Występowanie i siedlisko
[edytuj | edytuj kod]Występuje tylko na półkuli północnej, głównie w Ameryce Północnej i Europie, ale także w Azji Zachodniej oraz w Japonii[5].
Rośnie w lasach iglastych i mieszanych, czasami również w parkach na martwym drewnie drzew iglastych, głównie na świerku, jodle i sośnie, rzadko na modrzewiu i drzewach liściastych. Obserwowany był także na uprawianych gatunkach drzew ozdobnych oraz na drewnianych płotach i belkach. Owocniki są wieloletnie i wyrastają pojedynczo lub po kilka. W Polsce gatunek częsty, szczególnie w górskich lasach[4].
Znaczenie
[edytuj | edytuj kod]Saprotrof powodujący brunatną zgniliznę drewna. Zabezpieczanie drewna użytkowego polega na impregnacji preparatami grzybobójczymi. Grzyb niejadalny[4].
Gatunki podobne
[edytuj | edytuj kod]Anyżowy zapach w połączeniu z barwą owocników pozwala na łatwe odróżnienie go od innych gatunków. Grzyb ten jest jednak bardzo zmienny morfologicznie. W specyficznych warunkach (np. przy braku światła w kopalniach) tworzy monstrualne, silnie zdeformowane owocniki bez hymenoforu. Czasami tworzy hymenofor o silnie wydłużonych porach, podobny do blaszek. Podobna jest niszczyca belkowa (Gloeophyllum trabeum)[4]. Może być też pomylony z smoluchą świerkową (Ischnoderma benzoinum) lub smoluchą bukową (Ischnoderma resinosum). Patrząc z góry podobna jest niszczyca płotowa (Gloeophyllum sepiarium), jednak ma hymenofor zwykle blaszkowaty, brzeg kapelusza ostry i bardziej żółty.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Index Fungorum. [dostęp 2013-03-05]. (ang.).
- ↑ Species Fungorum. [dostęp 2013-04-15]. (ang.).
- ↑ Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e f g Piotr Łakomy, Hanna Kwaśna: Atlas hub. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2008. ISBN 978-83-7073-650-7.
- ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2014-04-18].