Nyköpingsån
 Nyköpingsån w Nyköping | |||||||||||||||||||
| Kontynent | |||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Państwo | |||||||||||||||||||
| Rzeka | |||||||||||||||||||
| Długość | 157[1] km | ||||||||||||||||||
| Powierzchnia zlewni |
3636,6[2] km² | ||||||||||||||||||
| Średni przepływ |
24[3] m³/s Nyköping | ||||||||||||||||||
| Źródło | |||||||||||||||||||
| Miejsce | Tisaren | ||||||||||||||||||
| Współrzędne | |||||||||||||||||||
| Ujście | |||||||||||||||||||
| Recypient | Morze Bałtyckie | ||||||||||||||||||
| Miejsce | |||||||||||||||||||
| Współrzędne | |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
Położenie na mapie Szwecji  | |||||||||||||||||||
Nyköpingsån – rzeka w Szwecji przepływająca przez Närke i Södermanland, o długości 157 km i wielkości zlewni wynoszącej 3636,6 km². Płynie z kierunku północno-zachodniego na południowy wschód[4], uchodzi do Morza Bałtyckiego w Nyköping.
Przebieg[edytuj | edytuj kod]
Rzeka ma swoje źródło w jeziorze Tisaren, ok. 30 km na południe od Örebro. Dalej płynie w kierunku wschodnim i przechodzi przez jeziora: Sottern, Örlången (Ölångssjön) i Högsjön. Następnie przepływa przez żyzne równiny wokół Vingåker i przechodzi przez jeziora Kolsnaren i Viren, do którego wpada również rzeka Forsaån. Następnie Nyköpingsån przechodzi przez kilka małych jezior i wpada do Yngaren. Dalszy przebieg rzeki wiedzie przez Hallbosjön i kręte jezioro z licznymi zatokami – Långhalsen, do którego wpada największy dopływ – Husbyån. Następnie rzeka skręca na południe, by znaleźć swoje ujście w Morzu Bałtyckim w Nyköping. Dopiero od ujścia z Långhalsen na odcinku ostatnich 15 km rzeka przyjmuje swoją właściwą nazwę – Nyköpingsån[4]. Na wcześniejszych odcinkach nazywana jest: Vingåkersån i Akforsån[5].
Rzeka przepływa przez miejscowości: Åsbro, Högsjö, Vingåker, Katrineholm, Forssjö, Vrena, Harg i Nyköping[5]. Na rzece znajdują się liczne spiętrzenia i elektrownie wodne[3].
Geografia[edytuj | edytuj kod]
Koryto rzeki przepływa przez obszar polodowcowy, podłoże tworzy głównie gnejs. Otoczenie stanowi mieszaninę bloków, kamieni, żwiru, piasku i gliny. Wielkość opadów na terenie zlewni rzeki wynosi średnio 500–600 mm rocznie. Wahania poziomu wody na większości odcinków rzeki są stosunkowo małe, co jest spowodowane wyrównaniem przez wiele jezior, przez które przepływa, mimo to część terenów zagrożone jest lokalnymi podtopieniami[4]. Średni przepływ zmierzony w Nyköping wynosi 24 m³/s, jednak charakteryzuje się dużą zmiennością i waha się między 4 a 110 m³/s, co jest charakterystyczne jedynie dla ostatniego odcinka rzeki[3].
Przyroda[edytuj | edytuj kod]
Rzeka jest siedliskiem takich gatunków ryb jak pstrąg, węgorz, certa, minóg rzeczny[3]. Stwierdzono także występowanie licznych gatunków małży takich jak: skójka gruboskorupowa, skójka zaostrzona, szczeżuja pospolita, szczeżuja wielka i szczeżuja spłaszczona[6].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Sveriges Meteorologiska och Hydrologiska Institut: Vattendragsregistret. smhi.se, 12 listopada 2003. [dostęp 2014-04-03]. (szw.).
- ↑ Sveriges Meteorologiska och Hydrologiska Institut: Län och huvudavrinningsområden i Sverige. smhi.se, listopad 2002. [dostęp 2014-04-03]. (szw.).
- ↑ a b c d Nyköpingsåarnas Vattenvårdsförbunds: Projektplan för Den levande Nyköpingsån. vattenorganisationer.se, 2013-01-23. [dostęp 2014-04-03]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (szw.).
- ↑ a b c d Sveriges Meteorologiska och Hydrologiska Institut: FÖRTECKNING ÖVER SVERIGES VATTENFALL 65. NYKÖPINGSÅN MELLAN VIREN OCH MYNNINGEN Kartblad 175/1934. smhi.se, 1934. [dostęp 2014-04-03]. (szw.).
- ↑ a b Myndigheten för samhällsskydd och beredskap: Översiktlig översvämningskartering längs Nyköpingsån. msb.se, 2002-11-29. [dostęp 2014-04-03]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (szw.).
- ↑ Stefan Lundberg & Ted von Proschwitz: Inventering av m usselfaunan i Nyköpingsån vid Sibro, Södermanlands län, 2003. vattenorganisationer.se, 2003. [dostęp 2014-04-03]. (szw.).