Ochłystka

Ochłystka
	; Ochłystka złocista
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	selerowce
Rodzina	selerowate
Rodzaj	ochłystka
	Nazwa systematyczna
	Zizia W.D.J. Koch; Nova Acta Phys.-Med. Acad. Caes. Leop.-Carol. Nat. Cur. 12(1): 128. 1824
	Typ nomenklatoryczny
	Z. aurea (Linnaeus) W. D. J. Koch
	Multimedia w Wikimedia Commons

Ochłystka, zyzja (Zizia W.D.J. Koch) – rodzaj roślin należący do rodziny selerowatych. Obejmuje 3^[4], 4^[5]^[6] lub 6^[7] gatunków. Występują one w naturze w Ameryce Północnej^[6]. Uprawiana jako roślina ozdobna jest ochłystka złocista Z. aurea^[6]^[8].

Rodzajowa nazwa naukowa upamiętnia niemieckiego botanika Johanna Baptistę Ziza (1779–1829)^[9].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój: Nagie lub niemal nagie byliny o pędzie rozgałęziającym się i osiągającym zwykle 30–80 cm wysokości. Korzenie grube^[5].
Liście: Pojedynczo trójdzielnie do potrójnie pierzasto złożonych^[5].
Kwiaty: Zebrane w wielokwiatowe baldaszki o bardzo nierównych szypułkach – kwiaty w ich centrum są niemal siedzące, a te na skraju mają długie szypułki. Baldaszki zebrane w baldachy złożone i w ich wypadku także promienie środkowych baldaszków są bardzo skrócone, a brzeżnych – długie. Pokrywki są nieliczne, równowąsko-lancetowate. Działki kielicha krótkie, trójkątne. Płatki korony żółte^[5].
Owoce: Rozłupnie rozpadające się na dwie rozłupki, spłaszczone, jajowate lub podługowate, z wyraźnymi żebrami^[5].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Pozycja systematyczna

Rodzaj w obrębie rodziny selerowatych (baldaszkowatych) Apiaceae klasyfikowany jest do podrodziny Apioideae, plemienia Selineae^[10].

Wykaz gatunków (nazwy zaakceptowane według The Plant List)^[7]

Zizia aptera (A. Gray) Fernald
Zizia arenicola Rose
Zizia aurea Koch – ochłystka złocista^[8], zyzja złota^[11]
Zizia bebbii (J.M. Coult. & Rose) Britton
Zizia cordata DC.
Zizia trifoliata (Michx.) Fernald

Wykaz gatunków (nazwy zaakceptowane według USDA)^[4]

Zizia aptera (A. Gray) Fernald
Zizia aurea Koch – ochłystka złocista
Zizia trifoliata (Michx.) Fernald

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-05-01] (ang.).
↑ ^a ^b Zizia. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2019-07-07].
↑ ^a ^b Genus Zizia W.D.J. Koch. [w:] plants.usda.gov [on-line]. USDA, Natural Resources Conservation Services. [dostęp 2019-07-06].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Zizia. [w:] WFO Monographs Details [on-line]. The New York Botanical Garden. [dostęp 2019-07-06].
↑ ^a ^b ^c David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 994, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
↑ ^a ^b Zizia. [w:] The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2019-07-07].
↑ ^a ^b WiesławW. Gawryś WiesławW., Słownik roślin zielnych, Kraków: Officina Botanica, 2008, s. 198, ISBN 978-83-925110-5-2 .
↑ Genus:Zizia. [w:] PlantsGalore.com [on-line]. [dostęp 2019-07-06].
↑ Genus: Zizia W. D. J. Koch. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2019-07-07].
↑ Ludmiła Karpowiczowa (red.): Słownik nazw roślin obcego pochodzenia łacińsko-polski i polsko-łaciński. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 1973, s. 80.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-05-01] (ang.).

[ing-3] Zizia. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2019-07-07].

[plants-4] Genus Zizia W.D.J. Koch. [w:] plants.usda.gov [on-line]. USDA, Natural Resources Conservation Services. [dostęp 2019-07-06].

[nybg-5] Zizia. [w:] WFO Monographs Details [on-line]. The New York Botanical Garden. [dostęp 2019-07-06].

[mabb-6] David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 994, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .

[tpl-7] Zizia. [w:] The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2019-07-07].

[gawrys-8] WiesławW. Gawryś WiesławW., Słownik roślin zielnych, Kraków: Officina Botanica, 2008, s. 198, ISBN 978-83-925110-5-2 .

[9] Genus:Zizia. [w:] PlantsGalore.com [on-line]. [dostęp 2019-07-06].

[grin-10] Genus: Zizia W. D. J. Koch. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2019-07-07].

[ludmila-11] Ludmiła Karpowiczowa (red.): Słownik nazw roślin obcego pochodzenia łacińsko-polski i polsko-łaciński. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 1973, s. 80.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]