Odnożyca kępkowa

Odnożyca kępkowa
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	workowce
Klasa	miseczniaki
Rząd	misecznicowce
Rodzina	odnożycowate
Rodzaj	odnożyca
Gatunek	odnożyca kępkowa
	Nazwa systematyczna
	Ramalina fastigiata (Pers.) Ach.; Lich. univ.: 603 (1810)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Odnożyca kępkowa (Ramalina fastigiata (Pers.) Ach.) – gatunek grzybów należący do rodziny odnożycowatych Ramalinaceae)^[1]. Ze względu na współżycie z glonami zaliczany jest do porostów^[2].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Ramalina, Ramalinaceae, Lecanorales, Lecanoromycetidae, Lecanoromycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w roku 1794 Persoon nadając mu nazwę Liuchen fastigiatus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w roku 1802 Acharius, przenosząc go do rodzaju Ramalina^[1].

Niektóre synonimy nazwy naukowej^[3]:

Lichen fastigiatus Pers. 1794
Lobaria populina Hoffm. 1796
Parmelia fastigiata (Pers.) Ach. 1803
Parmelia populina (Hoffm.) Wallr. 1831
Physcia fastigiata (Pers.) DC. 1805
Platysma populinum (Hoffm.) Frege 1812
Ramalina farinacea var. minutula Ach. 1810
Ramalina fastigiata var. conglobata (Laurer ex Nyl.) Motyka 1961
Ramalina fenestrata Motyka 1960
Ramalina fraxinea subsp. fastigiata (Pers.) Ach. 1814
Ramalina fraxinea var. pellucida A.E. Wade 1961
Ramalina minutula (Ach.) Röhl. 1813
Ramalina populina (Hoffm.) Vain. 1888

Nazwa polska według Krytycznej listy porostów i grzybów naporostowych Polski^[2].

Charakterystyka

Plecha krzaczkowata lub listkowato-krzaczkowata, tworząca kępki lub murawki o długości 1-5, wyjątkowo do 10 cm. Jest sztywna, odstająca od podłoża lub zwisająca. Obydwie strony plechy są jednakowe i mają barwę oliwkową lub szarozieloną, są matowe lub nieco lśniące. Pod korą występuje mechaniczna nibytkanka. Poszczególne odcinki plechy mają długość 1-5, wyjątkowo do 10 mm, są zazwyczaj spłaszczone, czasami tylko obłe. Rozgałęziają się nieregularnie lub widełkowato. Mają podłużnie lub siateczkowato pomarszczona powierzchnię, są dołeczkowane lub niemal gładkie. Odcinki plechy zakończone są owocnikami lub krótkimi, tępymi lub zaostrzonymi odcineczkami. Plecha zawiera glony protokokkoidalne^[4].

Niemal zawsze na plesze znajdują się duże owocniki. Występują na szczytach odcinków plechy. Są to lekanorowe apotecja o średnicy 2–5 mm. Maja brunatnożółte, okrągłe tarczki, zwykle delikatnie różowo lub cielisto przyprószone. Brzeżek apotecjów początkowo jest gruby, później jednak staje się cienki i zanika. Zarodniki bezbarwne, dwukomórkowe, o rozmiarach 10–16 × 4,5–7 μm^[4].

Reakcje barwne: K -, C -, Pd –, K -^[5].

Występowanie i siedlisko

Odnożyca kępkowa występuje na wszystkich kontynentach (poza Antarktydą). Najliczniejsze opisane jej stanowiska znajdują się na półkuli północnej, zwłaszcza w Europie^[6]. W Polsce występuje w rozproszeniu na terenie całego kraju, zarówno na niżu, jak i w niższych położeniach górskich^[4], ale jest rzadka. Na Warmii i Mazurach występuje jeszcze dość często, gdzie indziej jest już bardzo rzadka^[5]. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status EN – gatunek w sytuacji bardzo wysokiego ryzyka wymarcia w stanie dzikim^[7]. Jest gatunkiem ściśle chronionym^[8].

Rozwija się na korze drzew, zarówno liściastych, jak iglastych. Rzadko tylko spotykana jest na drewnie lub skałach^[2]. Najczęściej występuje na korze drzew liściastych, rosnących pojedynczo. Jest bowiem gatunkiem światłolubnym, preferującym miejsca odsłonięte i dobrze oświetlone^[5].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Index Fungorum. [dostęp 2015-08-07]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Wiesław Fałtynowicz: The Lichenes, Lichenicolous and allied Fungi of Poland. Krytyczna lista porostów i grzybów naporostowych Polski. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2003. ISBN 83-89648-06-7.
↑ Species Fungorum. [dostęp 2015-08-10]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Hanna Wójciak: Porosty, mszaki, paprotniki. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2010. ISBN 978-83-7073-552-4.
↑ ^a ^b ^c Encyklopedia Warmii i Mazur. [dostęp 2015-08-12].
↑ Discover Life Maps. [dostęp 2015-08-12].
↑ Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
↑ Dz.U. z 2014 r. poz. 1408 – Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej grzybów

[if-1] Index Fungorum. [dostęp 2015-08-07]. (ang.).

[faltynowicz-2] Wiesław Fałtynowicz: The Lichenes, Lichenicolous and allied Fungi of Poland. Krytyczna lista porostów i grzybów naporostowych Polski. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2003. ISBN 83-89648-06-7.

[sf-3] Species Fungorum. [dostęp 2015-08-10]. (ang.).

[wojciak-4] Hanna Wójciak: Porosty, mszaki, paprotniki. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2010. ISBN 978-83-7073-552-4.

[warmia-5] Encyklopedia Warmii i Mazur. [dostęp 2015-08-12].

[6] Discover Life Maps. [dostęp 2015-08-12].

[7] Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, 2006. ISBN 83-89648-38-5.

[rozp2014-8] Dz.U. z 2014 r. poz. 1408 – Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej grzybów

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]