Okrzyn łąkowy

Okrzyn łąkowy
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	selerowce
Rodzina	selerowate
Rodzaj	Silphiodaucus / okrzyn
Gatunek	okrzyn łąkowy
	Nazwa systematyczna
	Silphiodaucus prutenicus (L.) Spalik, Wojew., Banasiak, Piwczyński & Reduron; Taxon 65: 579 (2016)
Synonimy
	Daucus prutenicus (L.) E.H.L.Krause; Lacellia prutenica (L.) Bubani; Laserpitium prutenicum L.;
	Daucus prutenicus (L.) E.H.L.Krause; Lacellia prutenica (L.) Bubani; Laserpitium prutenicum L.;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Okrzyn łąkowy, okrzyn pruski (Silphiodaucus prutenicus (L.) Spalik & al.^[4]) – gatunek rośliny wieloletniej z rodziny selerowatych. Rozprzestrzeniony jest w Europie od Portugalii po środkową część europejskiej części Rosji. Na południu sięga po Półwysep Apeniński i Bułgarię, na północy po Francję, Niemcy, Polskę i kraje bałtyckie^[3]. W Polsce rośnie w rozproszeniu na całym obszarze niżowym i w niższych partiach gór^[5]^[6].

Morfologia

Pokrój: Roślina zielna z pionowym, niezbyt grubym kłączem, bez kołnierza z pozostałości liści w szyi korzeniowej^[6]. Osiąga od 40 do 120 cm wysokości. Zwykle owłosiona jest tylko w dole, w górze naga, ale bywa też cała owłosiona lub cała naga^[6].
Łodyga: Wzniesiona, dość cienka, kanciasto bruzdowana^[7]^[6], rozgałęzia się w górnej części^[6].
Liście: W zarysie jajowato-trójkątne, dwu- lub trzykrotnie pierzaste, o odcinkach pierzastodzielnych bądź wrębnych, z łatkami lancetowatymi. Dolne liście mają długie ogonki, górne osadzone są na rozdętych pochwach liściowych^[7]^[6]. Liście od spodu są zwykle szorstko owłosione^[6].
Kwiaty: Żółtawobiałe, drobne, skupione w baldachach złożonych składających się z 10–30 baldaszków. Szypuły baldachu są szorstkie^[7]. Pokrywy i pokrywki są liczne, lancetowate, na brzegach błoniaste i orzęsione. Płatki korony osiągają ok. 1,5 mm długości i 2 mm szerokości^[6].
Owoce: Rozłupnie z dwiema rozłupkami, jajowatymi, o długości i szerokości do 5 mm. Żebra główne są nitkowate i pokryte białymi szczecinkami, natomiast żebra dodatkowe są nagie i oskrzydlone. Miodnik na szczycie grzybkowaty lub odwrotnie stożkowaty, z dwiema odgiętymi szyjkami słupka^[6].

Biologia i ekologia

Roślina dwuletnia i bylina, kwitnąca latem – w lipcu i sierpniu, czasem jeszcze we wrześniu^[6]. Zasiedla wilgotne łąki, widne lasy i zarośla^[6]^[7]. Rośnie na glebach średnio żyznych^[7].

Zagrożenia i ochrona

Roślina umieszczona na polskiej czerwonej liście w kategorii VU (narażony)^[8].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-05-01] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Silphiodaucus prutenicus (L.) Spalik, Wojew., Banasiak, Piwczyński & Reduron, [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-10-06] .
↑ Kadereit J. W., Albach D. C., Ehrendorfer F., Galbany-Casals M. i inni. Which changes are needed to render all genera of the German flora monophyletic?. „Willdenowia”. 46, s. 39 – 91, 2016. DOI: 10.3372/wi.46.46105.
↑ Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce, AdamA. Zając, MariaM. Zając (red.), Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, s. 321, ISBN 83-915161-1-3, OCLC 831024957 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k MarianM. Koczwara MarianM., Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych. T. IX. Dwuliścienne wolnopłatkowe-dwuokwiatowe. Cz. VII, Kraków 1960, s. 128-129 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ZbigniewZ. Nawara ZbigniewZ., Rośliny łąkowe, Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2012, s. 110-111, ISBN 978-83-7763-234-5 .
↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-05-01] (ang.).

[powo-3] Silphiodaucus prutenicus (L.) Spalik, Wojew., Banasiak, Piwczyński & Reduron, [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-10-06] .

[4] Kadereit J. W., Albach D. C., Ehrendorfer F., Galbany-Casals M. i inni. Which changes are needed to render all genera of the German flora monophyletic?. „Willdenowia”. 46, s. 39 – 91, 2016. DOI: 10.3372/wi.46.46105.

[5] Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce, AdamA. Zając, MariaM. Zając (red.), Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, s. 321, ISBN 83-915161-1-3, OCLC 831024957 .

[koczwara-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k MarianM. Koczwara MarianM., Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych. T. IX. Dwuliścienne wolnopłatkowe-dwuokwiatowe. Cz. VII, Kraków 1960, s. 128-129 .

[nawara-7] ZbigniewZ. Nawara ZbigniewZ., Rośliny łąkowe, Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2012, s. 110-111, ISBN 978-83-7763-234-5 .

[8] Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]