Ormuz (cieśnina)
Ormuz (pers. تنگه هرمز Tange-ye Hormoz, arab. مضيق هرمز Madik Hurmuz) – cieśnina Morza Arabskiego, pomiędzy Zatoką Perską od zachodu, a Zatoką Omańską od wschodu. Północne wybrzeże należy do Iranu, południowe zaś do Zjednoczonych Emiratów Arabskich i Muhafazatu Masandam, eksklawy Omanu.
Cieśnina w najwęższym miejscu ma 54 km (29 Mm) szerokości[1]. Głębokość maksymalna sięga 220 m, minimalna w torze wodnym – 10 m. Jest to jedyny szlak morski pozwalający na transport ropy naftowej z Zatoki Perskiej. Przepływa nim średnio 15 tankowców dziennie, przewożąc 16,5–17 milionów baryłek ropy, co stanowi 40% transportu drogą morską i 20% całego przewozu ropy na świecie[2]. Z tego względu cieśnina ma ogromne znaczenie strategiczne.
W cieśninie znajdują się liczne wyspy, z których największymi są Gheszm i Ormuz, należące do Iranu. Występują też rafy koralowe. Pod dnem znajdują się złoża gazu ziemnego.
Nawigacja
[edytuj | edytuj kod]Ruch w cieśninie Ormuz opiera się na standardowych przepisach ujętych w Konwencji Prawa Morza ONZ. Wyznaczony tor wodny ma 6 Mm (ok. 10 km) szerokości i jest podzielony na trzy pasy po 2 Mm. Dwa skrajne przeznaczone są do nawigacji w przeciwne strony, zaś środkowy służy separacji ruchu. Statki pokonujące cieśninę poruszają się po morzu terytorialnym Iranu i Omanu na podstawie prawa przejścia tranzytowego. W świetle prawa międzynarodowego przejście tranzytowe nie może być zawieszone dla żeglugi państw neutralnych (handlowej i wojennej) nawet w przypadku wojny, w której uczestniczy państwo położone nad cieśniną[3].
Ważniejsze wydarzenia
[edytuj | edytuj kod]Bitwa morska między Iranem a USA
[edytuj | edytuj kod]Iran podczas wojny z Irakiem usiłował zablokować ruch tankowców w cieśninie. 14 kwietnia 1988 amerykańska fregata rakietowa USS „Samuel B. Roberts” wpłynęła na irańską minę, co spowodowało ciężkie uszkodzenia i niemalże zatonięcie okrętu. W odpowiedzi amerykańska marynarka zaatakowała irańskie jednostki wojskowe i instalacje w pobliżu (operacja Praying Mantis), zatapiając korwetę IS Sahand i kilka mniejszych jednostek oraz ciężko uszkadzając dwie platformy wiertnicze[4][5].
Katastrofa lotu Iran Air 655
[edytuj | edytuj kod]
3 lipca 1988 amerykański okręt USS „Vincennes” zestrzelił irański samolot pasażerski z 290 osobami na pokładzie. Wszyscy zginęli.
Kolizja USS Newport News i tankowca Mogamigawa
[edytuj | edytuj kod]8 stycznia 2007 amerykański okręt podwodny typu Los Angeles USS „Newport News” (SSN-750) został wyciągnięty z zanurzenia przez zawirowania wywołane przez przepływający nad nim japoński tankowiec „Mogamigawa”, po czym doszło do zderzenia jednostek. Uszkodzenia po obu stronach okazały się niewielkie[6].
Konflikt Iran – USA
[edytuj | edytuj kod]Na przełomie lat 2007 i 2008 amerykańska marynarka kilkukrotnie donosiła o „prześladowaniu” i „prowokowaniu” ich jednostek przez irańskie łodzie patrolowe[7].
29 czerwca 2008 Ali Mohammed Dżafari, przywódca irańskich Strażników Rewolucji, oświadczył, że w razie agresji amerykańskiej lub izraelskiej, Iran użyje wszelkich środków walki, w tym także blokady cieśniny Ormuz by gwałtownym wzrostem cen ropy osłabić przeciwników. Odpowiedzią USA było zapewnienie wiceadmirała Kevina Cosgriffa, że amerykańska marynarka nie pozwoli by „40% światowej ropy stało się zakładnikiem jednego państwa”[8]. W styczniu 2012 brytyjski niszczyciel przeciwlotniczy HMS „Daring”, najnowocześniejszy i jeden z najpotężniejszych okrętów brytyjskiej marynarki, wyruszył z portu macierzystego w Portsmouth na swoją pierwszą poważną misję. Jego obecność w rejonie Zatoki Perskiej ma ostudzić wojownicze zapędy Iranu[9][czy to ważne?].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Strait of Hormuz. The Encyclopedia of Earth. (ang.).
- ↑ World Oil Transport Chokepoints: Strait of Hormuz. Energy Information Administration, USA. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-07-29)]. (ang.).
- ↑ D.R. Bugajski, Prawa żeglugowe okrętu w świetle prawa międzynarodowego, Warszawa: Scholar, 2009, s. 221–224.
- ↑ Operation Praying Mantis Blows a Hole in Iranian Navy. Navy League of the United States. (ang.).
- ↑ No higher honor: Photos: Operation Praying Mantis. (ang.).
- ↑ Navy says speed of tanker sucked submarine up to surface. [dostęp 2009-03-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-10-16)]. (ang.).
- ↑ A game of chicken in the Persian Gulf. [dostęp 2009-03-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-05-14)]. (ang.).
- ↑ U.S. Navy Commander Warns Iran: Don't Try Closing Gulf Oil Passageway. FOX News. (ang.).
- ↑ Potężny okręt wojenny płynie w kierunku Iranu. [dostęp 2012-01-12].