Oryctini
| Oryctini | |||
| Mulsant, 1842 | |||
| Okres istnienia: eocen–dziś | |||
 Samiec rohatyńca nosorożca | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Infrarząd | |||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię |
Oryctini | ||
| Synonimy | |||
| |||
.jpg)
Oryctini – plemię chrząszczy z rodziny poświętnikowatych i podrodziny rohatyńcowatych. Rozprzestrzenione kosmopolitycznie. W zapisie kopalnym znane od eocenu.
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Chrząszcze duże, zwykle ubarwione rudobrązowo, brązowo lub czarno[1]. U samców, a czasem też u samic głowa i przedplecze zaopatrzone są w wyrostki (rogi) lub guzki. Ponadto zwykle u samic, a czasem u samców na przedpleczu obecne są dołkowate wgłębienia. Czułki mają trzy ostatnie człony uformowane w niewielkich rozmiarów buławkę[2]. Oczy złożone podzielone występem policzka zwanym canthus[1]. Narządy gębowe mają żuwaczki zawsze uzbrojone w ząbki lub boczne płaty. Przedpiersie ma duży, kolumnowaty wyrostek międzybiodrowy. Tylna para odnóży ma wierzchołek goleni ząbkowany i zaokrąglenie powykrawany. Stopy cechują się obecnością co najmniej trzech szczecinek na szczycie pazurków[2]. Pazurki poszczególnych stóp są równych rozmiarów[1].
Larwami są pędraki o ciele wygiętym w kształt litery „C”. Ich szczęki mają żuwki zewnętrzną i wewnętrzną zrośnięte w malę. Na spodniej stronie żuwaczek leżą elementy aparatu strydulacyjnego[1].
Rozprzestrzenienie[edytuj | edytuj kod]
Plemię rozprzestrzenione jest kosmopolitycznie. W Nowym Świecie reprezentuje je 13 rodzajów[2]. W Europie Środkowej występuje tylko rodzaj Oryctes. W Polsce występuje tylko rohatyniec nosorożec[3], przy czym ograniczony jest on w tym kraju do składowisk materiałów roślinnych, jak kompostownie i przytartaczne wysypiska trocin[4].
Taksonomia i ewolucja[edytuj | edytuj kod]
Takson ten wprowadził w 1842 roku Étienne Mulsant pod nazwą Oryctésaires. Obejmuje 26 rodzajów[5].
- Anomacaulus Fairmaire, 1878
- Blabephorus Fairmaire, 1898
- Calypsoryctes Howden, 1970
- Ceratoryctoderus Arrow, 1908
- Clyster Arrow, 1908
- Coelosis Hope, 1847
- Cyphonistes Burmeister, 1847
- Dichodontus Burmeister, 1847
- Dinoryctes Felsche, 1906
- Enema Hope, 1837
- Gibboryctes Endrödi, 1974
- Heterogomphus Burmeister, 1847
- Hispanioryctes Howden & Endrodi, 1978
- Hoploryctoderus Prell, 1933
- Irazua Ratcliffe, 2003
- Licnostrategus Prell, 1933
- Megaceras Hope, 1837
- Megaceropsis Dechambre, 1976
- Oryctes Illiger, 1798
- Podischnus Burmeister, 1847
- Scapanes Burmeister, 1847
- Strategus Kirby, 1828
- Tehuacania Endrödi, 1975
- Trichogomphus Burmeister, 1847
- Xenodorus Brême, 1844
- Xyloryctes Hope, 1837
W zapisie kopalnym chrząszcze te znane są od eocenu dzięki skamieniałościom Strategus cessatus[6].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d Rolf G. Beutel, Richard A. B. Leschen: Coleoptera, Beetles, Volume 1: Morphology and Systematics (Archostemata, Adephaga, Myxophaga, Polyphaga partim). de Gruyter, 2005, seria: Handbuch der Zoologie. ISBN 3-11-017130-9.
- ↑ a b c Brett C. Ratcliffe: Dynastinae. [w:] Generic Guide to New World Scarab Beetles [on-line]. 2001-2005. [dostęp 2020-05-16]. [zarchiwizowane z tego adresu].
- ↑ Zdzisława Stebnicka: Klucze do oznaczania owadów Polski Część XIX Chrząszcze – Coleoptera z. 28b Żukowate – Scarabaeidae grupa podrodzin: Scarabaeidae pleurosticti. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 1978, s. 41-43.
- ↑ B. Burakowski, M. Mroczkowski, J. Stefańska: Katalog Fauny Polski. Tom XXIII, zeszyt 9. Chrząszcze – Coleoptera. Scarabaeoidea, Dascilloidea, Byrrhoidea i Parnoidea. Warszawa: 1983.
- ↑ tribus Oryctini Mulsant, 1842. [w:] BioLib.cz [on-line]. [dostęp 2020-05-16].
- ↑ H.F. Wickham. New Miocene Coleoptera from Florissant. „Bulletin of the Museum of Comparative Zoology, Harvard College”. 53, s. 423-494, 1914.