Oweniidae
| Oweniidae[1] | |||
| Rioja, 1917[2] | |||
 Owenia fusiformis | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| (bez rangi) | Palaeoannelida | ||
| Rodzina |
Oweniidae | ||
| Synonimy | |||
| |||
Oweniidae – rodzina zwierząt morskich należących do typu pierścienic. W tradycyjnym systemie klasyfikacji pierścienic zaliczana do rzędu Sabellida w obrębie wieloszczetów. Obecnie, wraz z rodziną Magelonidae uznawana za takson siostrzany do wszystkich pozostałych pierścinic[3]. W rodzinie opisanych jest około 50 gatunków wyłącznie morskich osiadłych robakokształtnych zwierząt[2].
Budowa[edytuj | edytuj kod]
Ciało wyraźnie segmentowane, poszczególne segmenty wydłużone i cylindryczne. Głowa wyposażona w krótkie rozgałęzione czułki otaczające terminalnie położony otwór gębowy, brak wynicowywanej gardzieli. Brak parapodiów na segmentach, szczeci gałązki brzusznej (neurochaetae) wyposażone w dwa ząbki (cecha taksonomiczna pozwalająca odróżnić Oweniidae od pozostałych wieloszczetów).
Jako jedne z nielicznych pierścienic posiadają intraepidermalny układ nerwowy i jednorzęskowy nabłonek.
Ekologia[edytuj | edytuj kod]
Zwierzęta osiadłe, wyłącznie morskie. Budują rurkę z piasku i fragmentów muszli. Przy pomocy czułków filtrują z wody zawieszone cząsteczki pokarmowe.
Rozmnażanie i rozwój[edytuj | edytuj kod]
Owiniidae są rozdzielnopłciowe. Gamety znajdują się bezpośrednio w celomie (brak osobnych gonad), mogą swobodnie przemieszczać się pomiędzy segmentami i są uwalniane do wody przez parzyste otwory w tylnej części ciała[4]. Zapłodnienie zewnętrzne prowadzi do powstania zygoty, która przechodzi następnie bruzdkowanie spiralne i gastrulację na drodze inwaginacji. Co ciekawe blastopor daje początek odbytowi, a zalążek otworu gębowego rozwija się de novo, co czyni rozwój Oweniidae konwergentnie upodobnionym do rozwoju zarodkowego wtóroustych[4].
Po 24 godzinach od zapłodnienia, z zarodka rozwija się planktotroficzna larwa, tzw. mitraria, będąca cechą charakterystyczną rodziny i znacznie różniąca się od trochofory, uznawanej za pierwotną larwę w obrębie pierścienic[4][3]. Mitraria posiada pasy jednowiciowych komórek rzęskowych (w przeciwieństwie do wielowiciowych u trochofory), proste oczy larwalne, protonefrydia i kilka par umięśnionych szczeci.
We wnętrzu planktonowej larwy rozwija się rudymentarny osobnik młodociany, który stopniowo inkorporuje część struktur larwalnych - min. protonefrydia, oczy, szczeci, fragmenty jelita[4]. Po około 4 tygodniach larwa opada na dno i przechodzi przeobrażenie (metamorfoza katastroficzna), w czasie którego elementy larwy niewchodzące w skład osobnika młodocianego ulegają degeneracji lub są zjadane przez osobnika młodocianego[4].
Osobnik młodociany składa się z około dziesięciu segmentów, po ukończonym przeobrażeniu przytwierdza się do podłoża i rozpoczyna formowanie rurki, w skład której początkowo wchodzi jedynie wydzielany na zewnątrz ciała śluz. Niedługo potem wykształcają się pierwsze z czułków okołogębowych i zwierzę rozpoczyna pobieranie pokarmu w sposób podobny jak forma dorosła, z czasem zanikowi ulegają oczy larwalne[4].
Systematyka i pozycja taksonomiczna[edytuj | edytuj kod]
Do rodziny należy około 50 gatunków zaliczanych do 6 rodzajów[2]:
Najwięcej gatunków opisanych jest w rodzaju Myriochele (19), natomiast rodzajem typowym jest Owenia z 15 opisanymi gatunkami.
W klasycznych systemach taksonomii pierścienic Oweniidae były zaliczane do tzw. wieloszczetów osiadłych (Sedentaria) lub do rzędu Sabellida w obrębie infragromady Canalipalpata, aczkolwiek już w 1988 roku Rieger zwrócił uwagę, na występowanie u Oweniidae cech uznawanych za pierwotne w obrębie pierścienic, takich jak intraepidermalny układ nerwowy i jednorzęskowy nabłonek[5].
Badania filogenetyczne oparte na analizach transkryptomów i genomów wykazały, że Owiniidae, wraz z rodziną Magelonidae, formują najbardziej bazalny klad w obrębie wszystkich pierścienic, nazwany Palaeoannelida[3], potwierdzając przypuszczenia Riegera odnośnie do pierwotnego charakteru rodziny.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Oweniidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c World Register of Marine Species. [dostęp 2016-05-30]. (ang.).
- ↑ a b c Anne Weigert1, Christoph Bleidorn. Current status of annelid phylogeny. „Organisms Diversity and Evolution”. 16, s. 345-362, 2019. DOI: 10.1007/s13127-016-0265-7. (ang.).
- ↑ a b c d e f Tracey Smart, George von Dassow. Unusual Development of the Mitraria Larva in the Polychaete Owenia collaris. „The Biological Bulletin”. 217, s. 253–268, 2009. (ang.).
- ↑ Reinhard Rieger. Comparative ultrastructure and the Lobatocerebridae: keys to understand the phylogenetic relationship of Annelida and the acoelomates.. „Microfauna Marina”. 4, s. 373-382, 1988. (ang.).