Pakt stabilności i wzrostu
Pakt stabilności i wzrostu – porozumienie państw członkowskich Unii Europejskiej zawarte 17 czerwca 1997 podczas szczytu Rady Europejskiej w Amsterdamie. Jego zasadnicze ramy zawarte są w rezolucji Rady Europejskiej w sprawie paktu stabilności i wzrostu[1], a konkretne rozwiązania prawne zostały zapisane w dwóch rozporządzeniach Rady UE: w sprawie wzmocnienia nadzoru pozycji budżetowych oraz nadzoru i koordynacji polityk gospodarczych[2] i w sprawie przyspieszenia i wyjaśnienia procedury nadmiernego deficytu[3].
Celem paktu stabilności i wzrostu jest wzmocnienia warunków sprzyjających stabilności cen oraz osiągnięciu silnego trwałego wzrostu przyczyniającego się do tworzenia miejsc pracy poprzez zapewnienie sprawnych finansów państw należących do Unii Europejskiej.
Zasady
[edytuj | edytuj kod]W zależności od tego, czy dane państwo członkowskie Unii Europejskiej przyjęło wspólną walutę (tzw. uczestniczące państwo członkowskie), czy nie (tzw. nieuczestniczące państwo członkowskie), zostało ono zobowiązane do systematycznego przedkładania i aktualizowania programów makroekonomicznych: średniookresowych programów stabilności (w przypadku uczestniczących państw członkowskich), programów konwergencji (w przypadku nieuczestniczących państw członkowskich)[4].
Na podstawie przekazanych programów Komisja Europejska oraz Rada do Spraw Gospodarczych i Finansowych (Ecofin) ocenia ich sytuację gospodarczą państw nimi objętych. Ma to zapewniać stabilny i dobry stan finansów publicznych w celu poprawy warunków osiągnięcia wysokiego i trwałego wzrostu gospodarczego. Reguły paktu miały także zapobiegać nadmiernemu rozluźnieniu polityki fiskalnej w okresie dobrej koniunktury, kiedy istnieje realna możliwość wykorzystania rosnących wpływów podatkowych do zwiększania wydatków państwowych[5]. W praktyce oznacza to, że państwa nie powinny przekraczać wartości progowej deficytu (3% PKB), a w okresie wzrostu gospodarczego dążyć do generowania nadwyżki budżetowej.
Główny nacisk położono na kryterium dotyczące nadwyżek albo deficytów budżetowych, gdyż w momencie ratyfikacji paktu drugie kryterium fiskalne, czyli relacja długu publicznego do PKB (max 60% PKB) było w niektórych krajach nadzwyczaj wysokie i utrzymanie progowych wartości byłoby niemożliwe. Kraje przekraczające ustalone pułapy dotyczące kryterium deficytu budżetowego i nie przestrzegające dyscypliny fiskalnej mogą być zobowiązane do zapłacenia kary, chyba że ich gospodarka znajduje się w fazie wyraźnej recesji. Minimalna wysokość kary to 0,2% PKB danego państwa, przy czym wzrasta ona o 0,1% za każdy punkt procentowy deficytu powyżej 3% PKB. Tak więc dla deficytu np. 5% PKB kara ta wynosi 0,4% PKB. Maksymalna wysokość omawianej kary to 0,5% PKB danego państwa. Przy pewnych warunkach państwo przekraczające progi może być zmuszone do złożenia nieoprocentowanego depozytu stabilizacyjnego.
W rzeczywistości kryteria te nie są przestrzegane przez państwa członkowskie i pomimo ich notorycznego naruszania (jako pierwsza w 2001 wartość progową deficytu budżetowego przekroczyła Portugalia, a w 2002 roku taka sama sytuacja wystąpiła we Francji i Niemczech)[6] nigdy nie doszło do zastosowania kar przewidzianych przez pakt. Jest to możliwe, ponieważ w wyniku nacisków Francji, Grecji i Niemiec kryteria zapisane w pakcie nie są automatyczne, tylko wynikają z decyzji politycznej podejmowanej przez Ecofin. Po znacznych naruszeniach dyscypliny fiskalnej przez Niemcy i Francję w 2005 kryteria te zostały jeszcze bardziej poluzowane[7].
Kryzysowi w strefie euro ma zapobiegać pakt fiskalny[8]. W ocenie Centre for European Reform nie wnosi on jednak nic nowego w porównaniu do wcześniejszych „miękkich” sankcji z Paktu stabilności i wzrostu[9][10].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Resolution of the European Council on the Stability and Growth Pact Amsterdam, 17 June 1997. [w:] Official Journal C 236, 02/08/1997 P. 0001 – 0002 [on-line]. [dostęp 2015-11-21]. (ang.).
- ↑ Rozporządzenie Rady Nr 1466/97/WE z dnia 7 lipca 1997 r. w sprawie wzmocnienia nadzoru pozycji budżetowych oraz nadzoru i koordynacji polityk gospodarczych. [w:] Dz.Urz. UE L 209 z 2.8.1997, s. 1 [on-line]. [dostęp 2015-11-21]. (pol.).
- ↑ Rozporządzenie Rady (WE) Nr 1467/97 z dnia 7 lipca 1997 r. w sprawie przyspieszenia i wyjaśnienia procedury nadmiernego deficytu. [w:] Dz.Urz. UE L 209 z 2.8.1997, s. 6 [on-line]. [dostęp 2015-11-21]. (pol.).
- ↑ C. Kosikowski , Finanse i prawo finansowe Unii Europejskiej, Warszawa: Wolters Kluwer, 2014, s. 29, ISBN 978-83-264-3117-3 .
- ↑ Gajda-Kantorowska M., (2017), Kontrowersje wokół skutecznych metod zapewnienia dyscypliny fiskalnej w krajach Unii Europejskiej [w:] Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy, Zeszyt nr. 49, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów, s. 84-95. ISSN 1898-5084.
- ↑ Matthew Bishop: Essential economics: an A−Z guide. New York: Bloomberg Press, 2009, s. 299. ISBN 978-1-57660-351-2.
- ↑ Philipp Bagus: Tragedy of the Euro. Mises Institute, 2010. ISBN 978-1-61016-118-3.
- ↑ Europe signs up to German-led fiscal pact. Reuters, 2012.
- ↑ Pakt fiskalny staje się biurokratyczną wydmuszką. Forsal.pl, 2012.
- ↑ Z paktu fiskalnego zostanie wydmuszka. Forsal.pl, 2012.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Begg D., Fisher S., Dornbusch R., “Makroekonomia”, PWE, Warszawa 2003.
- Owsiak S., „Finanse publiczne – teoria i praktyka”, PWN, Warszawa 2005.
- Osiatyński J., „Finanse publiczne – ekonomia i polityka”, PWN, Warszawa 2006.
- Red. Ostaszewski J., „Finanse”, Difin, Warszawa 2007.
- Kamilla Marchewka-Bartkowiak. Pakt na rzecz stabilności i wzrostu. „Infos”. nr 4 (96). Biuro Analiz Sejmowych. ISSN 1896-6659.
- A. Nowak-Far , Pakt stabilności i wzrostu, C. H. Beck, 2007, ISBN 978-83-7483-549-7 .