Pandan wonny

Pandan wonny
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	pandanowce
Rodzina	pandanowate
Rodzaj	pandan
Gatunek	Pandan wonny
	Nazwa systematyczna
	Pandanus odorifer (Forssk.) Kuntze; Revis. gen. pl. 2:737. 1891 (Chiov., Bull. Soc. Bot. Ital. 1923:116. 1923 "odoriferus")
Synonimy
	Pandanus fascicularis Lam.; Pandanus odoratissimus L. f.; Pandanus odoratus Salisb. ;
	Pandanus fascicularis Lam.; Pandanus odoratissimus L. f.; Pandanus odoratus Salisb. ;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Multimedia w Wikimedia Commons

Pandan wonny, pandanowiec wonny, pochutnik wonny (Pandanus odorifer) – gatunek roślin z rodziny pandanowatych (Pandanaceae) o formie niskiego drzewa. Występuje w Azji południowo-wschodniej, gdzie nazywany jest Ketaka (sanskryt), Kija (bengali), Mudu keyiya (syngaleski) i Mengkuang Laut (malajski). Występuje wzdłuż wybrzeży morskich, dochodząc do plaż.

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Niskie drzewo osiągające 6 m wysokości o kandelabrowym pokroju. Z dolnej części pnia wyrastają szczudłowate korzenie powietrzne. Liście utrzymują się cały rok, są długie (ok. 1 m), zielone, szablaste. Kwiaty męskie i żeńskie wyrastają na różnych roślinach (dwupienność) w kolbowatych kwiatostanach. Owocostany ze zrośniętych pestkowców zawierają jadalne nasiona. Są one oleiste i mają orzechowy smak.

Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]

Ze względu na silny aromat wszystkich części rośliny, stosowana jest ona do odświeżania powietrza, a owoce także w przetwórstwie perfumeryjnym i spożywczym.

Znaczenie w hinduizmie[edytuj | edytuj kod]

Ponieważ krzew ten służy często za schronienie wężom w Bengalu Zachodnim, w hinduizmie bengalskim krzew jest czczony jako miejsce narodzin^[6] bogini Manasy – patronki węży. Jedno z jej imion (Ketaki) pochodzi nazwy tego krzewu^[7].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-08] (ang.).
↑ Taxon: Pandanus odorifer. USDA, ARS, National Genetic Resources Program. Germplasm Resources Information Network - (GRIN). [dostęp 2010-07-02]. (ang.).
↑ Pandanus odorifer. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2013-04-21].
↑ Pandanus odorifer, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Bogini Manasa. W: Barbara Grabowska: Świat wężowej bogini. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie DIALOG, 2002, s. 304, seria: Świat Orientu. ISBN 83-88938-05-3.
↑ Rodowód i narodziny bogini węży. W: Barbara Grabowska: Świat wężowej bogini. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie DIALOG, 2002, s. 79, seria: Świat Orientu. ISBN 83-88938-05-3.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Rodowód i narodziny bogini węży/Przypis 37. W: Barbara Grabowska: Świat wężowej bogini. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie DIALOG, 2002, s. 79, seria: Świat Orientu. ISBN 83-88938-05-3.
Jolanta i Karol Węglarscy: Rośliny dalekiej Azji. Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe, 2006, s. 135–138. ISBN 83-60247277.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Pandan wonny w kuchni

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-08] (ang.).

[3] Taxon: Pandanus odorifer. USDA, ARS, National Genetic Resources Program. Germplasm Resources Information Network - (GRIN). [dostęp 2010-07-02]. (ang.).

[tpl-4] Pandanus odorifer. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2013-04-21].

[iucn-5] Pandanus odorifer, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[6] Bogini Manasa. W: Barbara Grabowska: Świat wężowej bogini. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie DIALOG, 2002, s. 304, seria: Świat Orientu. ISBN 83-88938-05-3.

[7] Rodowód i narodziny bogini węży. W: Barbara Grabowska: Świat wężowej bogini. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie DIALOG, 2002, s. 79, seria: Świat Orientu. ISBN 83-88938-05-3.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]