Parafia Trójcy Przenajświętszej w Gierwiatach
 kościół parafialny | |
| Państwo | |
|---|---|
| Siedziba | |
| Data powołania |
1526 |
| Wyznanie | |
| Kościół | |
| diecezja | |
| Dekanat | |
| kościół | |
| Wezwanie | |
| Wspomnienie liturgiczne |
niedziela po Zesłaniu Ducha Świętego |
Położenie na mapie obwodu grodzieńskiego  | |
Położenie na mapie Białorusi  | |
 54°41′13,8″N 26°08′38,0″E/54,687167 26,143889
| |
Parafia Trójcy Przenajświętszej w Gierwiatach – rzymskokatolicka parafia znajdująca się w diecezji grodzieńskiej, w dekanacie Ostrowiec, na Białorusi.
Do parafii należą trzy kaplice filialne[1]:
- św. Rodziny w Girach
- św. Stanisława Biskupa w Sokołojciach
- Miłosierdzia Bożego w Zawielcach
Historia[edytuj | edytuj kod]
7 lutego 1536 parafię ufundował i erygował biskup wileński Jan z Książąt Litewskich, wydzielając jej obszar z parafii w Wornianach. Gierwiaty w Rzeczypospolitej Obojga Narodów były dobrami stołowymi katedry wileńskiej do 1795, kiedy zaborca rosyjski uczynił z nich własność skarbu carskiego. Kolatorami parafii byli biskupi wileńscy[2][3].
Od początków swego istnienia parafia należała do diecezji wileńskiej. W XVIII w. wchodziła w skład dekanatu oszmiańskiego[2]. W XIX parafia należała do dekanatu wileńskiego powiatowego[3], natomiast w II Rzeczypospolitej do dekanatu Worniany[4].
Obecny kościół zbudowano w latach 1899–1903 nakładem parafian[1][4]. Parafia była niejednorodna etnicznie, gdyż oprócz ludności polskiej, dużą liczbę tutejszych katolików stanowili Litwini. Wraz z pojawieniem się litewskiej świadomości narodowej, od końca XIX w. kierowano prośby o wprowadzenie w Gierwiatach nabożeństw i śpiewów także w języku litewskim, co zostało spełnione w 1914. Lituanizacje popierali gierwiaccy proboszczowie tego okresu, którymi od początku XX w. byli Litwini. W okresie międzywojennym na tle językowym dochodziło do sporów pomiędzy parafianami obu narodowości. Proboszcz ks. Ambroży Jakowanis 21 kwietnia 1927 został aresztowany przez polskie władze za generowanie konfliktów polsko-litewskich i osadzony na Łukiszkach[5]. Kolejny proboszcz, mianowany w 1928 ks. Daniel Bujwis, odmawiał katechizacji dzieci w języku polskim, wobec czego interweniowały władze kościelne i jeszcze w tym samym roku odwołały go z probostwa. Później proboszczami zostawali Polacy. Od 1932 był nim ks. Stanisław Chodyko[6]. Podczas II wojny światowej staraniem tutejszego wikariusza ks. Jonasa Gilisa powstało w Gierwiatach litewskie progimnazjum[6].
W 1945 Gierwiaty znalazły się w granicach Związku Sowieckiego. W 1950 ks. Stanisław Chodyko został zesłany do łagru, a kościół zamknięty, jednak dzięki staraniom parafian, świątynia została ponownie otwarta w 1951 i od tego czasu działa nieprzerwanie. W 1956, gdy ks. Chodyko powrócił z łagru, parafia wznowiła działalność. Od 1991 parafia znajduje się w diecezji grodzieńskiej.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Гервяты – парафія Найсвяцейшай Тройцы. catholic.by. [dostęp 2023-08-06]. (biał.).
- ↑ a b Dekanat oszmiański w 1784 r. w świetle opisów parafii. [dostęp 2023-08-06]. (pol.).
- ↑ a b Gierwiaty (1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 565.
- ↑ a b Schematyzm Archidiecezji Wileńskiej 1938. [dostęp 2023-08-06]. (pol.).
- ↑ ks. Ambroży Jakowanis. Martyrologium duchowieństwa – Polska. [dostęp 2023-08-06]. (pol.).
- ↑ a b Kościoły i klasztory rzymskokatolickie. Województwo wileńskie. Tom 1. Strona 70 [online], orda.of.by [dostęp 2016-06-13].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Гервяты – парафія Найсвяцейшай Тройцы. catholic.by. [dostęp 2023-08-06]. (biał.).