Paralelizm kulturowy

Paralelizm kulturowy – proces równoległego formowania się podobnych elementów kultury (analogii kulturowych) przebiegający niezależnie na wzajemnie odizolowanych obszarach.

Ze względu na genezę rozróżnia się dwa typy paralelizmu kulturowego:

1. Paralelizm filogenetyczny będący następstwem odległego, ale wspólnego dziedzictwa kulturowego.
2. Paralelizm właściwy (niezależny) wynikający z oddziaływania na kulturę tych samych determinant.

Pod względem charakteru analogicznych zjawisk wyróżnia się:

1. Prosty paralelizm kulturowy uzewnętrzniający się w podobieństwie poszczególnych wytworów lub ich kompleksów.
2. Rozwojowy paralelizm kulturowy związany z ewolucją, a więc obejmujący nie tylko podobieństwa poszczególnych elementów, ale także zbieżności ich przemian, które przechodzą podobne etapy.

U podstaw paralelizmu kulturowego leży założenie o psychicznej jedności ludzkości, której rezultatem jest powstawanie podobnych albo wręcz tożsamych idei.

Bibliografia

• Słownik etnologiczny: terminy ogólne, Z. Staszczak (red.), Warszawa-Poznań, 1987.