Państwo biurokratyczne
Państwo biurokratyczne – według koncepcji Feliksa Konecznego państwo, w którym administracja jest oddana w ręce biurokracji. Jego przeciwieństwem jest państwo obywatelskie, gdzie administracja jest oddana w ręce obywateli.
Koneczny twierdzi, że istnieją tylko dwa rodzaje państw, jeśli będziemy je rozróżniać według istoty rzeczy, a nie według pozorów: państwo biurokratyczne i obywatelskie. Zupełnie zaś jest obojętnym, czy monarchia, czy republika to nie ma nic do rzeczy[1]. Podział ten jest przeprowadzony według metody administracji, zarządzania państwem.
Potocznie państwem biurokratycznym określa się takie państwo, w którym zbyt wiele spraw, od których zależy codzienne funkcjonowanie organizacji i obywateli zależy od urzędów i urzędników, w tym szczególnie od urzędników administracji centralnej. Istnieje w nim zbyt wiele niejasnych praw i rozporządzeń, z którymi muszą się zmagać obywatele[a].
Przejście od państwa obywatelskiego do państwa biurokratycznego to proces, kiedy obywatelom ubywa praw wobec państwa, aż do momentu, gdy administracji względem obywatela wszystko jest dozwolone.
Natomiast w administracji państwa obywatelskiego olbrzymia większość spraw będzie przechodzić stopniowo do samorządu; całe urzędy staną się niepotrzebnymi[3] zmniejszona zostanie biurokracja, którą Koneczny poddaje ostrej krytyce: Bez biurokracji żyłoby się w atmosferze wzajemnej życzliwości państwa a społeczeństwa. Zniknęłyby powody do starć, gdyby urzędy państwowe ograniczyły się do spraw państwowych, a przestały mieszać się w sprawy społeczne[4]. Koneczny proponuje też inne określenia owych dwóch rodzajów państw: Czym większe znaczenie posiądzie klasa urzędnicza, tym bardziej centralizuje się państwo. Centralizm a biurokracja – to to samo. Można podział państw według rodzajów administracji wyrazić również słowami: państwa centralistyczne i decentralistyczne – a znaczy to zupełnie to samo co: państwa biurokratyczne a obywatelskie[5].
Współczesne państwa demokratyczne starają się realizować ideę samorządności, oddając wiele spraw organom samorządowym, dążą więc do państwa obywatelskiego, jakim je chciał widzieć Koneczny. Z drugiej jednak strony współczesne państwo ma bardzo rozbudowany aparat biurokratyczny i kieruje się wieloma bardzo szczegółowymi nieraz aktami prawnymi, a więc - spełnia wiele cech państwa biurokratycznego. Również państwa autorytarne i totalitarne są państwami biurokratycznymi.
Państwa biurokratyczne w historii
[edytuj | edytuj kod]Według Konecznego średniowieczne państwo stanowe było państwem obywatelskim, a Francja sprzed drugiej wojny światowej – jest państwem biurokratycznym, podobnie wcześniej Austro-Węgry i Prusy[6].
Najsłynniejszym przykładem państwa zbiurokratyzowanego było Bizancjum[7]. Znamienną cechą Cesarstwa Bizantyńskiego była centralizacja władzy i ucisk fiskalny skutkujący rosnącą emigracją z prowincji cesarstwa. Bizancjum targały liczne wojny domowe, czego skutkiem były ogromne wydatki na armię, również będącą strukturą silnie zbiurokratyzowaną. Przykład Bizancjum pokazuje, że cechami państwa biurokratycznego są makiawelizm, korupcja i niechęć obywateli do własnego państwa.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Uwagi
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Koneczny 1997 ↓, s. 61.
- ↑ Koneczny 1997 ↓, s. 189.
- ↑ Koneczny 1997 ↓, s. 89.
- ↑ Koneczny 1997 ↓, s. 90.
- ↑ Koneczny 1997 ↓, s. 92.
- ↑ Feliks Koneczny: Bizantynizm niemiecki. Warszawa: Dom Wydawniczy „Ostoja”, 2005, s. 24. ISBN 83-60048-75-4.
- ↑ Feliks Koneczny: Cywilizacja bizantyjska.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Feliks Koneczny: Państwo i prawo w cywilizacji łacińskiej. Komorów: Wydawnictwo Antyk, 1997. ISBN 83-86482-45-1.