Perchuhi Partizpanjan-Barseghjan
 Perchuhi i jego syn Armen. | |
| Data i miejsce urodzenia |
1889 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
18 maja 1940 |
| Zawód, zajęcie |
pisarka |
Perchuhi Partizpanjan-Barseghjan (ur. 1889 roku w Płowdiwie, zm. 18 maja 1940 w Paryżu) – ormiańska pisarka. W latach 1919–1920 była jedną z trzech kobiet wybranych do parlamentu Republiki Armenii.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Perchuhi Partizpanjan urodziła się w 1889 roku w Płowdiwie w rodzinie ormiańskiej[1]. Wraz z siostrą Satenig chodziła do szkoły w swoim rodzinnym mieście[2]. Od młodości była związana z ruchem niepodległościowym dzięki kontaktom z założycielem Armeńskiej Federacji Rewolucyjnej (FRA) Stepanem Zorianem i jego żoną Lisą, którzy wówczas prowadzili szkołę w Bułgarii. Jako 16 latka wyjechała do Edirne, gdzie poznała Sarkisa Barseghiana, Ormianina, który również był członkiem FRA. Zachęcił ją do założenia Związku Kobiet Ormiańskich[2]. Perchuhi wyjechała do Genewy, gdzie studiowała literaturę i pedagogikę[2]. Pod pseudonimem Etna zaczęła pisać, zwłaszcza opowiadania, które później zebrano w Փոթորիկէն վերջ.
Kariera[edytuj | edytuj kod]
Po ukończeniu studiów Perchuhi Partizpanjan wyjechała do Turcji, gdzie uczyła w Van, a następnie w Giresun. W 1909 roku wyszła za mąż za Sarkisa Barseghjana, który został przywódcą FRA w Konstantynopolu[3]. Urodził im się syn Armen (1914–2003)[4]. W marcu 1915 roku Sarkis został aresztowany, a 30 kwietnia stracony przez władze osmańskie, na samym początku ludobójstwa Ormian. Perchuhi uciekła z synem do Sofii, a potem zamieszkała w Tbilisi. Wróciła do pracy w szkole, najpierw w szkole dla dziewcząt Sainte-Gayané, a potem Mariamian-Hovnanian[5].
Kiedy Armenia odzyskała niepodległość 28 maja 1918 roku Perchuhi zamieszkała w Erywaniu. Współpracowała z innymi członkami FRA w pracach zmierzających do zagwarantowania w nowej konstytucji powszechnego prawa wyborczego, a tym samym prawo wyborczego dla kobiet. Zajmowała się też razem z innymi kobietami sierotami i uchodźcami[5].
Podczas wyborów parlamentarnych, które odbyły się 21 i 23 czerwca 1919 roku, Perchuhi Barseghjan została jedną z trzech kobiet wybranych do parlamentu obok Warwary Sahakjan i Katarine Zaljan-Manukjan. W obradach parlamentu uczestniczyła do grudnia 1920 roku, czyli do dnia inwazji Armii Czerwonej na Armenię[6].
Perchuhi wraz z synem uciekła z Armenii i zamieszkała w Sofii. Potem przeniosła się do Paryża, gdzie pracowała dla Międzynarodowego Nansenowskiego Biura ds. Uchodźców, kontynuując jednocześnie swoją twórczość literacką[7][8]. Jedno z jej opowiadań zostało nagrodzone przez amerykańskiego pisarza Edwarda Josepha Harringtona O'Briena, natomiast inne, takie jak Արփիկը i Օղակ մը շղթայէս zostały przetłumaczone na język angielski i francuski. Swoje wspomnienia, zatytułowane Խանձուած օրեր publikowała w odcinkach w latach 1938–1939 w ormiańsko-amerykańskiej gazecie „Haïrenik”[9].
Perchuhi Barseghjan zmarła 18 maja 1940 w Paryżu i tam została pochowana[9]. W 2004 roku ukazało się w Marsylii tłumaczenie jej wspomnień na język francuski (Jours de cendres à Istanbul). Autorem tłumaczenia był jej syn Armen[10]. W 2016 roku pisarz i dziennikarz Hakob Palian z okazji stulecia ludobójstwa opublikował ich nowe wydanie[5].
W czerwcu 2020 roku jej prawnuczka Jeanne Barseghian została wybrana burmistrzem francuskiego Strasburga[4][11].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Jours de cendres à Istanbul [online] [dostęp 2021-03-30].
- ↑ a b c ժամանակ [online], www.jamanak.com [dostęp 2021-03-30].
- ↑ Վանայ Սարգիս (Սարգիս Բարսեղեան, 1875 -1915). Հայ Յեղափոխականի եւ Դաշնակցականի ուսանելի ուղին [online], www.diarioarmenia.org.ar [dostęp 2021-03-30] (hiszp.).
- ↑ a b Newly elected mayor of Strasbourg is great-granddaughter of female MP of First Republic of Armenia [online], news.am [dostęp 2021-03-30] (ang.).
- ↑ a b c Viken Aprahamian, Մի քանի խորհրդածութիւններ Հայաստանի հանրապետութեան հարիւրամեակին առթիւ – Horizon Weekly Kragan [online] [dostęp 2021-03-30] (ang.).
- ↑ Несчастливый мандат: трагическая судьба первых женщин-депутатов армянского парламента [online], Sputnik Армения [dostęp 2021-03-30] (ros.).
- ↑ BERDJOUHI Barseghian Archives [online], Association pour la recherche et l'archivage de la mémoire arménienne (ARAM) [dostęp 2021-03-30] (fr.).
- ↑ Jeanne Barseghian, arrière-petite fille de Berdjouhi Bardizbanian-Barseghian [online], www.norharatch.com, 10 kwietnia 2018 [dostęp 2021-03-30] [zarchiwizowane z adresu 2021-03-25] (fr.).
- ↑ a b «Ժայթքող հիշողություն, որ թափանցում է բջիջների մեջ» [online], www.hhpress.am [dostęp 2021-03-30].
- ↑ Երեւանում տեղի է ունեցել Պերճուհի Բարսեղյանի «Խանձված օրեր» գրքի շնորհանդես-քննարկումը [online], Armenian National Committee of America, 26 października 2016 [dostęp 2021-03-30] (ang.).
- ↑ Newly elected mayor of Strasbourg is great-granddaughter of female MP of First Republic of Armenia [online], HyeTert, 29 czerwca 2020 [dostęp 2021-03-30] (tur.).