Phragmidium mucronatum
 Pomarańczowe ecja na liściu róży | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
Phragmidium mucronatum |
| Nazwa systematyczna | |
| Phragmidium mucronatum (Pers.) Schltdl. Fl. Berol. (Berlin) 2: 156 (1824) | |
.jpg)
Phragmidium mucronatum (Pers.) Schltdl. – gatunek grzybów z rodziny Phragmidiaceae[1].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Phragmidium, Phragmidiaceae, Pucciniales, Incertae sedis, Pucciniomycetes, Pucciniomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1794 r. Christian Hendrik Persoon nadając mu nazwę Puccinia mucronata. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1824 r. Diederich Franz Leonhard von Schlechtendal[1].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Ecja pomarańczowe, pylące. Powstają na dolnej stronie liści, na pędach i na owocach. Na liściach pojedyncze ecjum ma średnicę do 2 mm, na pędach ecja zlewają się tworząc skupiska o długości do 10 mm. Skupiska ecjów na pędach często obejmują dużą część obwodu pędu i powodują jego zgrubienie. Ściana ecjów składa się z bezbarwnych, kanciastych komórek. Ecjospory bezbarwne, o kształcie od kulistego do nieregularnie eliptycznego, lekko kanciaste, o rozmiarach 20–26 × 17–21 μm. Mają powierzchnię pokrytą drobnymi brodawkami o rozmiarach 2–2,5 μm, w odstępach 2–2,5 μm[3][4].
Uredinia żółte, nagie, pylące, na dolnej powierzchni liści. Mają średnicę do 0,3 mm. Bezpośrednio nad urediniami na górnej stronie liścia powstają żółte plamy. Urediniospory kuliste, szeroko eliptyczne lub odwrotnie jajowate, o rozmiarach 20-26 × 15–21 μm. Mają bezbarwne ściany o grubości do 1,5 μm, pokryte drobnymi brodawkami rozmieszczonymi w odległościach co 2 μm. Pory rostkowe niewyraźne[3].
Telia czarne, pyliste, o średnicy do 0,5 mm. Często powstają w tym samym miejscu co uredinia i tworzą duże skupiska. Teliospory wielokomórkowe, złożone zazwyczaj z 5-8, rzadziej 9 komórek. Mają rozmiary 50-75 (90) × 25–28 μm, zaokrągloną podstawę, w górnej części są lekko zwężone i zakończone na szczycie dzióbkiem (rostrum) o długości 6–10 μm. Początkowo są jasnobrunatne, potem ciemnobrunatne. Mają ściany o grubości do 5 μm nieregularnie pokryte drobnymi brodawkami, czasami są niemal gładkie. W każdej komórce zazwyczaj występują 3 pory rostkowe. Teliospory wyrastają na trzonku o długości 70–125 μm. Jest on bezbarwny, tylko w dolnej części lekko żółtawy[3][4].
Zarodniki płciowe (bazydiospory) powstają na podstawkach na opadłych liściach róż. W klimacie Polski ich rozwój odbywa się zimą i wiosną. Spermogonia rozwijają się na pędach róży i są słabo dostrzegalne[5]. Mają wysokość 30–40 μm i wyrastają między ecjami, podskórnie[6]
Występowanie i siedlisko[edytuj | edytuj kod]
Gatunek kosmopolityczny[3]. Poza Antarktydą występuje na wszystkich kontynentach[7]. W polskim piśmiennictwie naukowym podano liczne jego stanowiska[8].
Pasożyt obligatoryjny, jednodomowy i pełnocyklowy. Znaczy to, że może się rozwijać tylko na żywych organizmach, jego rozwój odbywa się na jednym tylko żywicielu, i w trakcie tego rozwoju wytwarza wszystkie 5 właściwych dla rdzy rodzajów zarodników. Pasożytuje na licznych gatunkach róż (Rosa)[5]. Wraz z pokrewnymi Phragmidium tuberculatum i Phragmidium bulbosum wywołuje u nich chorobę o nazwie rdza róży[9]. Poszczególne gatunki i odmiany róż mają różną odporność na tę chorobę[5].
Gatunki podobne[edytuj | edytuj kod]
Phragmidium mucronatum i Phragmidium tuberculatum są trudne do odróżnienia i często mylone są z sobą. Do wielu informacji o występowaniu tych gatunków należy podchodzić z dozą nieufności, istnieje uzasadnione podejrzenie, że nie zawsze były one prawidłowo rozpoznane[6]. Teliospory P. tuberculatum składają się z 4-6, rzadziej 3 lub 7 komórek i mają ostro zakończony dzióbek o długości do 18 μm[5]. Obydwa te gatunki różnią się też mikroskopowo budową ecjów i urediniospor, ale nie zawsze są to cechy jednoznaczne do interpretacji[6]. Obecnie dość łatwo można te gatunki oznaczyć badaniem DNA[10].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2016-10-06] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2016-10-05] (ang.).
- ↑ a b c d Tomasz Majewski: Grzyby (Mycota), Podstawczaki (Basidiomycetes) Rdzawnikowe (Urediniales) I. Tom IX. Warszawa-Kraków: PWN, 1997. ISBN 83-01-01183-1.
- ↑ a b Brooks F. T. 1953. Plant diseases. Geoffrey Cumberlege. Oxford University Press. London, New York, Toronto.
- ↑ a b c d Selim Kryczyński, Zbigniew Weber (red.), Fitopatologia, t. 2. Choroby roślin uprawnych, Poznań: Powszechne Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 2011, ISBN 978-83-09-01077-7.
- ↑ a b c Mycobank. Phragmidium mucronatum. [dostęp 2016-10-06].
- ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2016-10-06].
- ↑ Wiesław Mułenko, Tomasz Majewski, Małgorzata Ruszkiewicz-Michalska, A preliminary checklist of micromycetes in Poland. Wstępna lista grzybów mikroskopijnych Polski, Kraków: W. Szafer. Institute of Botany, PAN, 2008, ISBN 978-83-89648-75-4.
- ↑ Joanna Marcinkowska: Oznaczanie rodzajów grzybów sensu lato ważnych w fitopatologii. Warszawa: PWRiL, 2012. ISBN 978-83-09-01048-7.
- ↑ The Rose Rust Fungus, Phragmidium tuberculatum, is Widespread in the Americas: First Reports from California, Oregon, Massachusetts, and Honduras. [dostęp 2016-10-05].