Pięciornik złoty

Pięciornik złoty
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	różowce
Rodzina	różowate
Rodzaj	pięciornik
Gatunek	pięciornik złoty
	Nazwa systematyczna
	Potentilla aurea L.; Cent. Pl. II: 18 (1756)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Pięciornik złoty (Potentilla aurea L.) – gatunek rośliny należący do rodziny różowatych. Występuje w górach Europy od Hiszpanii po Ukrainę oraz od Niemiec i Polski na północy po Włochy i Grecję na południu^[3]. W Polsce wyłącznie w Sudetach i Karpatach^[4].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój: Roślina gęstokępkowa. Pędy kwiatowe wyrastają z boku płonnych różyczek liściowych. Pędy rzadko zakorzeniają się.
Łodyga: Wzniesiona, o wysokości do 25 cm.

Liście: Głównie odziomkowe. Są one długoogonkowe, dłoniasto złożone, składają się z 5 jednakowej wielkości listków. Listki te mają klinowato-jajowaty kształt i wierzchołki ostro ząbkowane. Ich brzegi są srebrzysto i przylegająco owłosione, wskutek czego na brzegach listków występuje lśniąca obwódka. Również nerwy listków są owłosione. Liście łodygowe nieduże i nieliczne (1-2). Przylistki na płonnych różyczkach mają jajowate lub szerokolancetowate uszka.

Kwiaty: Wyrastają na długich szypułkach. Ich korona o średnicy 1,5-2,5 cm składa się z 5 złocistożółtych płatków (właśnie od koloru tych płatków pochodzi nazwa gatunkowa rośliny). U nasady płatków pomarańczowa plama, wewnątrz korony liczne pręciki i słupki. Szyjka słupka o cienkiej nasadzie i zgrubiała pod znamieniem.

Owoc: Drobne niełupki.

Gatunki podobne: Pięciornik alpejski. Nie posiada srebrzystej obwódki na brzegach liści.

Biologia i ekologia[edytuj | edytuj kod]

Rozwój: Bylina. Kwitnie od maja do sierpnia.
Siedlisko: Hale górskie, polany reglowe, murawy. W Tatrach od regla dolnego po najwyższe szczyty, głównie jednak w trzech najwyższych piętrach, powyżej granicy lasu. Występuje zarówno na podłożu wapiennym, jak i granitowym, częściej jednak na granicie.

Zobacz też: Rośliny tatrzańskie.

Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]

Roślina ozdobna. W uprawie najczęściej występuje podgatunek. P. aurea ssp. chrysocraspeda (syn. P. ternata). Nadaje się do ogrodów skalnych, na rabaty, obwódki. Rozmnaża się go wczesną wiosną przez podział. Po kilku latach uprawy należy przerzedzić kępy, gdyż nadmiernie zagęszczony słabo kwitnie i ma mniejszą wytrzymałość na mróz. Wymaga stanowiska słonecznego lub półsłonecznego, gleby przewiewnej, niezbyt wilgotnej i bezwapiennej.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-29] (ang.).
↑ ^a ^b Potentilla aurea L., [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-02-06] .
↑ Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce, AdamA. Zając, MariaM. Zając (red.), Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, s. 429, ISBN 83-915161-1-3, OCLC 831024957 .

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Kwiaty Tatr. Przewodnik kieszonkowy. Warszawa: MULTICO Oficyna Wyd.. ISBN 83-7073-385-9.
Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
Eugeniusz Radziul: Skalniaki. Warszawa: PWRiL, 2007. ISBN 978-83-09-01013-5.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-29] (ang.).

[powo-3] Potentilla aurea L., [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-02-06] .

[4] Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce, AdamA. Zając, MariaM. Zając (red.), Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, s. 429, ISBN 83-915161-1-3, OCLC 831024957 .

[1]

[2]

[3]

[4]