Sosna wiotka

Sosna wiotka
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	nagonasienne
Klasa	iglaste
Rząd	sosnowce
Rodzina	sosnowate
Rodzaj	sosna
Gatunek	sosna wiotka
	Nazwa systematyczna
	Pinus kesiya Royle ex Gordon; Gard. Mag. & Reg. Rural Domest. Improv. 16: 8. 1840.
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Multimedia w Wikimedia Commons

Sosna wiotka (Pinus kesiya Royle ex Gordon) – gatunek drzewa iglastego z rodziny sosnowatych (Pinaceae). Sosna wiotka występuje w Chinach (Tybet, Junnan), Indiach (Meghalaya), Mjanmie, Filipinach, Laos i Wietnamie (Lai Châu, Lạng Sơn, Cao Bằng, Quảng Ninh)^[5].

Jest to jeden z najbardziej rozpowszechnionych w Azji gatunków sosen. Główne populacje znajdują się w Indiach i Mjanmie. Populacje wietnamskie i filipińskie są dosyć odizolowane^[6]. Na Filipinach sosna wiotka jest gatunkiem dominującym w ekoregionie tropikalnych lasów sosnowych Luzon^[5].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój: Drzewo z wiekiem o parasolowatej koronie.
Pień: Pojedynczy, osiąga wysokość 35 m i średnicę do 1 m. Kora dorosłych drzew gruba, głęboko bruzdowana, łuszczy się płatami^[6].
Liście: Równowąskie igły wyrastają po 3 na krótkopędach. Igły wiotkie, o długości 10–25 cm^[6] (inne źródła podają 15–20 cm^[5] lub 10–22 cm^[7]), szerokości 0,5–1 mm, brzegiem drobnoząbkowane. Pochewka liściowa o długości 1,2 cm.
Szyszki: Szyszki żeńskie małe, owalne, pojedyncze lub w parach, zwisające lub wygięte w dół, o długości 5–10 cm (5–9 cm^[5]) i szerokości 4–5 cm. Apofyza łusek nasiennych z lekko wypukłą piramidką czasami zakończoną krótkim kolcem. Nasiona małe, brązowe, opatrzone krótkim skrzydełkiem o długości 1,5–2,5 cm.

Biologia i ekologia[edytuj | edytuj kod]

Siewki wykształcają 6-9 liścieni^[6]. Igły trójkątne w przekroju poprzecznym^[7]. Dwie wiązki przewodzące w liściu, 3–6 przewodów żywicznych (brzegowe).

Pochewki liściowe trwałe. Szyszki pozostają na drzewie przez wiele lat po uwolnieniu nasion. W jednym kilogramie nasion (pochodzących z południa zasięgu) znajduje się 70 –80 tys. nasion^[6].

Rośnie na wysokościach (800)1300–2300^[6] m n.p.m. w klimacie subtropikalnym, z wyraźnym rozróżnieniem pory suchej i deszczowej, o wilgotności co najmniej 70%. Zazwyczaj tworzy lasy czystogatunkowe, czasem mieszane z gatunkami liściastymi. Towarzyszą jej m.in. Pinus merkusii i Keteleeria evelyniana.

Drzewa są odporne na działanie ognia po osiągnięciu wieku 15 lat.

Systematyka i zmienność[edytuj | edytuj kod]

Synonimy: P. insularis Endl. 1847, P. khasya Hook. f., P. khasyanus, P. langbianensis A.Chev., P. szemaoensis.

Pozycja gatunku w obrębie rodzaju Pinus^[8]:

podrodzaj Pinus
- sekcja Pinus
  - podsekcja Pinus
    - gatunek P. kesiya

Sosna ta została opisana w "Gardener's Magasine" w 1840 r. przez botanika George'a Gordona, na podstawie okazu, który wyrósł z nasion dostarczonych przez brytyjskiego botanika Johna Forbesa Royle'a do arboretum Horticultural Society of London^[9].

Gatunek jest blisko spokrewniony z P. yunnanensis, którą traktowano jako odmianę P. kesiya pod nazwą P. insularis var. yunnanens^[5] występującą tylko w Chinach^[10].

Zagrożenia[edytuj | edytuj kod]

Międzynarodowa organizacja IUCN umieściła ten gatunek w Czerwonej księdze gatunków zagrożonych, przyznając mu kategorię zagrożenia LC (least concern, system oceny w wersji 2.3 i 3.1) jako gatunkowi najmniejszej troski, nie spełniającemu kryteriów gatunków zagrożonych^[11]^[12].

Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]

Na południu Afryki i w Ameryce Południowej sosna wiotka jest gatunkiem ważnym gospodarczo^[6]. Uprawiana jest na plantacjach z nastawieniem na produkcję drewna.

Jasne i miękkie drewno tej sosny znajduje zastosowanie w budownictwie, do produkcji skrzyni, zapałek i pulpy drzewnej.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Pinales : Pinaceae, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-02-28] (ang.).
↑ M.J.M.M.J.M. Christenhusz M.J.M.M.J.M. i inni, A new classification and linear sequence of extant gymnosperms, „Phytotaxa”, 19 (1), 2011, s. 55–70, DOI: 10.11646/phytotaxa.19.1.3 (ang.).
↑ Pinus kesiya, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Christopher J. Earle: Pinus kesiya. [w:] The Gymnosperm Database [on-line]. [dostęp 2011-08-26]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Luu i Thomas 2004 ↓, s. 42
↑ ^a ^b Wu i Raven 1999 ↓, Pinus kesiya
↑ Christopher J. Earle: Pinus. [w:] The Gymnosperm Database [on-line]. [dostęp 2011-08-25]. (ang.).
↑ George Gordon. Report on the new Species and Varieties of Hardy Trees and Shrubs raised in the Horticultural Society's Gardens since the last Report, made in October, 1838, and published in the "Gardener s Magazine" vol. xiv. p. 581.. „The Gardener's magazine and register of rural & domestic improvement”. XVI, s. 8, styczeń 1840. Londyn. [dostęp 2011-08-28].
↑ J Silba: An international census of the Coniferae, I. H.N. Moldenke, A.L. Moldenke, 1984, seria: Phytologia memoir 7.
↑ A.A. Farjon A.A., Pinus kesiya, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2011-08-26] (ang.).
↑ A.A. Farjon A.A., Pinus kesiya, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2013-10-02] (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Christopher J. Earle: Pinus kesiya. [w:] Gymnosperm Database [on-line]. [dostęp 2011-08-26]. (ang.).
Pinus kesiya. „Flora of China”. Vol. 4, 1999. Wu Zhengyi, Peter H. Raven, Hong Deyuan (red.). Beijing: Science Press; St. Louis: Missouri Botanical Garden. [dostęp 2011-08-26]. (ang.).
Nguyễn Đức Tố Luu, Philip Ian Thomas: Cây lá kim Việt Nam / Conifers of Vietnam. Darwin Initiative, 2006-03-08. ISBN 1-872291-64-3. [dostęp 2011-08-26].

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Pinales : Pinaceae, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-02-28] (ang.).

[christenhusz2011-3] M.J.M.M.J.M. Christenhusz M.J.M.M.J.M. i inni, A new classification and linear sequence of extant gymnosperms, „Phytotaxa”, 19 (1), 2011, s. 55–70, DOI: 10.11646/phytotaxa.19.1.3 (ang.).

[iucn-4] Pinus kesiya, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[Gymn2-5] Christopher J. Earle: Pinus kesiya. [w:] The Gymnosperm Database [on-line]. [dostęp 2011-08-26]. (ang.).

[Luu2004-42-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Luu i Thomas 2004 ↓, s. 42

[Wu-Raven1999-7] Wu i Raven 1999 ↓, Pinus kesiya

[Gymn-8] Christopher J. Earle: Pinus. [w:] The Gymnosperm Database [on-line]. [dostęp 2011-08-25]. (ang.).

[Gordon-9] George Gordon. Report on the new Species and Varieties of Hardy Trees and Shrubs raised in the Horticultural Society's Gardens since the last Report, made in October, 1838, and published in the "Gardener s Magazine" vol. xiv. p. 581.. „The Gardener's magazine and register of rural & domestic improvement”. XVI, s. 8, styczeń 1840. Londyn. [dostęp 2011-08-28].

[Silba1986-10] J Silba: An international census of the Coniferae, I. H.N. Moldenke, A.L. Moldenke, 1984, seria: Phytologia memoir 7.

[IUCN-11] A.A. Farjon A.A., Pinus kesiya, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2011-08-26] (ang.).

[IUCN2013-12] A.A. Farjon A.A., Pinus kesiya, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2013-10-02] (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]