Planowanie radioterapii

Planowanie radioterapii – proces planowania leczenia mający na celu skoncentrowanie dawki promieniowania w zmianie nowotworowej i zminimalizowanie powikłań ze strony sąsiadujących narządów. Planowanie radioterapii wymaga współpracy lekarza radioterapeuty z elektroradiologiem, fizykiem medycznym i technikiem elektroradiologii.

Etapy planowania teleradioterapii

• Zakwalifikowanie pacjenta do radioterapii przez lekarza radioterapeutę.
• Wykonanie badania tomografii komputerowej (TK) przez technika elektroradiologii pod nadzorem lekarza prowadzącego i/lub elektroradiologa do tego upoważnionego. W badaniu wykorzystuje się urządzenia do unieruchomienia pacjenta, np. maski termoplastyczne, które mają zapewnić pacjentowi komfortowe i powtarzalne ułożenie w kolejnych etapach radioterapii. Również na tym etapie technik elektroradiolog, w oparciu o zlecenie wykonania badania TK, wyznaczane na ciele lub masce pacjenta punkty służące do powtarzalnego układania pacjenta w następnych etapach radioterapii.
• Wyznaczenie na przekrojach z tomografii komputerowej przez lekarza radioterapeutę zmiany nowotworowej, narządów zdrowych i określenie dawki jaką ma otrzymać guz. Narządy zdrowe wyznacza również elektroradiolog.
• Przygotowanie przez zespół fizyków medycznych i/lub elektroradiologów indywidualnego planu napromieniania dla pacjenta zakwalifikowanego do leczenia metodą radioterapii.
• W komputerowym systemie do planowania leczenia fizyk medyczny dobiera rodzaj promieniowania (wysoko energetyczne promieniowanie X, promieniowanie elektronowe), jego energię, kierunki wiązek terapeutycznych tak, aby w najlepszy sposób napromienić nowotwór i maksymalnie ochronić narządy go otaczające. System do planowania leczenia pozwala na stworzenie trójwymiarowych rekonstrukcji ciała pacjenta, kształtu guza, narządów zdrowych i wykonanie symulacji oddziaływania promieniowania z tkankami poddanymi leczeniu. Przygotowanie planu leczenia jest zadaniem trudnym i wymagającym. W zależności od umiejscowienia guza, jego kształtu i rozmiarów może trwać od kilku godzin do kilku dni.
• Akceptacja planu leczenia przez lekarza radioterapeutę.
• Wykonanie przez fizyków medycznych weryfikacji dozymetrycznej planu leczenia, czyli pomiarów i analizy zgodności dawki zaplanowanej w systemie planowania leczenia z dawką rzeczywistą. Pomiary odbywają się na aparacie terapeutycznym i mają na celu zapewnienie maksymalnego bezpieczeństwa pacjenta poddanego radioterapii.
• Przed rozpoczęciem radioterapii, technik elektroradiolog pod nadzorem lekarza radioterapeuty i/lub elektroradiologa sprawdza wszystkie parametry planu leczenia w symulatorze. W trakcje symulacji, jeśli nie zostało to wykonane już wcześniej na etapie tomografii komputerowej, na ciele lub masce pacjenta zaznaczane są punkty centrowania, w oparciu o które w sposób powtarzalny są realizowane kolejne seanse terapeutyczne. Etap ten może być również wykonany na aparacie terapeutycznym podczas pierwszej sesji napromieniania.
• Napromienianie pacjenta na aparacie terapeutycznym odbywa się pod nadzorem elektroradiologa oraz zespołu techników radioterapii zgodnie z planem zatwierdzonym przez lekarza radioterapeutę.

Bibliografia

• P. Mayles , Alan E. Nahum , J. C. Rosenwald: Handbook of Radiotherapy Physics Theory and Practice. Taylor & Francis Group, 2007. ISBN 978-0-7503-0860-1.

Planowanie radioterapii

Przykładowy układ wiązek promieniowania w radioterapii guza mózgu

Przykładowy układ wiązek promieniowania w Radioterapii nowotworu płuca

Przykładowy układ wiązek promieniowania i rekonstrukcja kości miednicy w Radioterapii nowotworu gruczołu krokowego

Przekrój z badania (tomografi komputerowej) CT z dawką promieniowania, przykładowy układ wiązek promieniowania w radioterapii nowotworu głowy i szyi, technika radioterapii IMRT

Planowanie radioterapii

Planowanie radioterapii

Przekrój ciała Pacjenta z rozkładem dawki promieniowania z nowotworem Głowy i Szyi leczonego techniką IMRT. Kolor pomarańczowo-zielony wyższa dawka, kolor niebieski niższa dawka

Przekrój z badania (tomografi komputerowej) CT z dawką promieniowania, przykładowy układ wiązek promieniowania w radioterapii nowotworu płuca

Przekrój z badania (tomografi komputerowej) CT z dawką promieniowania, przykładowy układ wiązek promieniowania w radioterapii nowotworu gruczołu krokowego (prostaty)

Przykładowy układ wiązek promieniowania w radioterapii nowotworu przełyku

Planowanie radioterapii

Zapoznaj się z zastrzeżeniami dotyczącymi pojęć medycznych i pokrewnych w Wikipedii.