Księżniczka wspaniała
| Polytelis alexandrae[1] | |||
| Gould, 1863 | |||
 Księżniczka wspaniała w warszawskim ZOO | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
księżniczka wspaniała | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4] | |||
 | |||
Księżniczka wspaniała[5] (Polytelis alexandrae) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny papug wschodnich (Psittaculidae). Występuje w środkowej i zachodniej Australii w głębi lądu[2][6]. Prowadzi koczowniczy tryb życia[7]. Jest bliski zagrożenia wyginięciem. Dość często hodowany jako ptak wolierowy[6].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Tę papugę odkrył w roku 1862 Frederik Waterhouse[8]. W 1863 roku John Gould jako pierwszy opisał ją naukowo[9] i nadał jej nazwę na cześć Aleksandry – córki króla duńskiego, która wyszła za mąż za następcę brytyjskiego tronu – księcia Walii Edwarda, a tym samym została księżną Walii[10]. Z tego powodu ptak ten bywa też niekiedy nazywany „Księżniczką Walii”[11]. Miejsce typowe to Howell’s Ponds w środkowej Australii[3][9].
Nie wyróżnia się podgatunków[2][12].
Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Wygląd zewnętrzny: obie płcie ubarwione jednakowo. Upierzenie samca: wierzch głowy jest jasnoniebieski, na grzbiecie przeważa delikatna, oliwkowozielona barwa, pokrywy skrzydeł jasnoniebieskie, broda i gardło różowe, ogon bardzo długi, niebieskozielony. Upierzenie samicy: trochę mniej żywe kolory niż jaskrawo ubarwiony samiec.
Rozmiary:
- długość ciała: ok. 45 cm
- masa ciała: ok. 120 g
Głos[edytuj | edytuj kod]
Papuga ta jest najczęściej cichym ptakiem. Jednak gdy odzywa się, jej śpiew jest ostry i niemelodyjny. Podczas długich przelotów papugi te nawołują się za pomocą przeciągłych dźwięków przypominających „krrr”.
Występowanie[edytuj | edytuj kod]
Środowisko[edytuj | edytuj kod]
Zamieszkuje otwarte, piaszczyste tereny Australii, często oddalone od źródeł wody. Z reguły przebywa w gąszczu akacjowym lub w pobliżu eukaliptusów.
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Wewnątrz lądu na zachodzie i w centrum Australii.
Pożywienie[edytuj | edytuj kod]
Owady, owoce, kwiaty, jagody, nasiona traw, zielone rośliny i nasiona akacji.
Przy żerowaniu zachowuje się bardzo cicho. Umie bardzo szybko i zręcznie biegać po ziemi. Przypuszcza się, że ptaki przenoszą się zawsze w takie regiony, gdzie znajdą odpowiednie pożywienie. Dzięki temu przez cały rok mają zapewnione jedzenie.
Tryb życia i zachowanie[edytuj | edytuj kod]
Najczęściej żyje w parach lub małych stadach. Prowadzi wędrowny tryb życia, przenosi się w poszukiwaniu pożywienia. Na wolności zachowują się bardzo ufnie i pozwala się człowiekowi znacznie zbliżyć. Wystraszone odlatują na niewielką odległość i znowu przysiadają na drzewie.
Rozród[edytuj | edytuj kod]
Sezon lęgowy trwa od września do grudnia[7], a nawet stycznia[6].
Toki: zachowania godowe u tej papugi są takie same jak u innych gatunków rodzaju Polytelis. U samców widoczne jest np. wyraźne poszerzenie źrenic. Samiec bezustannie się kłania, kiwa głową w górę i w dół oraz unosi kilka piórek na głowie, tworząc mały czubek. W porze lęgowej samce zachowują się bardzo agresywnie wobec swych partnerek.
Gniazdo: w dziuplach lub szczelinach dużych drzew, głównie eukaliptusa. Nie budują specjalnego gniazda, ale składają jaja w miękkim, próchniejącym drewnie; często kilka małych grupek lub pojedynczych par łączy się w większą kolonię i gniazduje wspólnie na tym samym drzewie.
Jaja: 4–6 białych jaj – są tak dobrze ukryte, że nie muszą mieć barw ochronnych.
Wysiadywanie: samiczka wysiaduje jaja przez około 21 dni.
Pisklęta: rozwijają się przez 2–3 miesiące. Kiedy już potrafią latać, opuszczają terytorium i nie powracają już do niego.
Status, zagrożenie i ochrona[edytuj | edytuj kod]
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) od 2000 roku uznaje księżniczkę wspaniałą za gatunek bliski zagrożenia (NT – near threatened); wcześniej (od 1994 roku) miała ona status gatunku narażonego na wyginięcie (VU – vulnerable). Szacuje się, że liczebność populacji na wolności mieści się w przedziale 900 – 10 000 dorosłych osobników. Trend liczebności populacji uznaje się za stabilny[4]. Gatunek ten jest ujęty w II załączniku konwencji waszyngtońskiej (CITES)[13].
Papuga ta jest objęta całkowitą ochroną. Papugi te są stosunkowo nieliczne, dlatego nie mają większego znaczenia dla profesjonalnych łowców ptaków. Czasami chwytają je tubylcy dla swych potrzeb, oraz kłusownicy – na handel.
Hodowla[edytuj | edytuj kod]
Papużki te są lubiane przez wielu hodowców, ponieważ w niewoli dobrze się czują i łatwo rozmnażają. Najlepiej trzymać je w dużych wolierach.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Polytelis alexandrae, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c Princess Parrot (Polytelis alexandrae). IBC: The Internet Bird Collection. [dostęp 2020-10-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-23)]. (ang.).
- ↑ a b D. Lepage: Alexandra's Parrot Polytelis alexandrae. [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2023-01-28]. (ang.).
- ↑ a b Polytelis alexandrae, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Psittaculinae Vigors, 1825 - papugi wschodnie (Wersja: 2020-07-29). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-10-02].
- ↑ a b c Princess Parrot (Polytelis alexandrae). [w:] Parrot Encyclopedia [on-line]. World Parrot Trust. [dostęp 2020-10-02]. (ang.).
- ↑ a b Bauer, C.: Polytelis alexandrae. [w:] Animal Diversity Web [on-line]. 2003. [dostęp 2020-10-02]. (ang.).
- ↑ Darrell N. Kraehenbuehl: Frederick George Waterhouse (1815-1898). [w:] Australian Dictionary of Biography [on-line]. adb.anu.edu.au. [dostęp 2012-10-03]. (ang.).
- ↑ a b J. Gould. On a Collection of Birds from Central Australia. „Proceedings of the Zoological Society of London”. cz. 2, s. 232, 1863. (ang.).
- ↑ alexandrae, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-01-28] (ang.).
- ↑ Księżniczka Walii (łać. Polytelis alexandrae). [w:] Portal hodowców ptaków ozdobnych www.ptakiozdobne.pl [on-line]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-08-12)].
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Parrots, cockatoos. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-10-02]. (ang.).
- ↑ Polytelis alexandrae. [w:] Species+ [on-line]. UNEP-WCMC, CITES Secretariat. [dostęp 2023-01-28]. (ang.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Don Tapscott, Anthony Williams: Encyklopedia zwierząt od A do Z. Warszawa: Portfolio Hardcover, 1999. ISBN 83-908277-3-5.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia księżniczki wspaniałej. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).