Polówka pustotrzonowa

Polówka pustotrzonowa

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	pieczarkowce
Rodzina	pierścieniakowate
Rodzaj	polówka
Gatunek	polówka pustotrzonowa
Nazwa systematyczna
Agrocybe vervacti (Fr.) Singer Beih. Botan. Centralbl., Abt. B 56: 167 (1936)

Polówka pustotrzonowa (Agrocybe vervacti (Fr.) Singer) – gatunek grzybów z rodziny pierścieniakowatych (Strophariaceae).

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Agrocybe, Strophariaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi.

Po raz pierwszy gatunek ten opisał w 1821 r. Elias Fries pod nazwą Agaricus vervacti. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu Rolf Singer w 1936 r.

Synonimy:

• Agaricus vervacti Fr. 1821
• Agrocybe pediades var. vervacti (Fr.) Singer, 1950
• Hylophila vervacti (Fr.) Quél. 1886
• Naucoria vervacti (Fr.) Quél. 1872
• Simocybe vervacti (Fr.) P. Karst. 1879

Polską nazwę zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r.

Morfologia

Kapelusz

Małych rozmiarów, u młodych półkulisty, potem wypukły, a w końcu płasko-wypukły z dużym centralnym garbem, czasami tylko lekko zaznaczonym. Brzeg lekko pofalowany. Powierzchnia o barwie żółtawej, żółtopomarańczowej, żółtobrązowawej, na brzegu czasem odbarwiona, biaława, podczas suchej pogody błyszcząca, podczas deszczowej nieco lepka.

Blaszki

Przyrośnięte lub zbiegające ząbkiem na trzon, nieliczne z międzyblaszkami, u młodych białawe, potem kremowe, w stanie dojrzałym brązowawe, jaśniejsze od powierzchni kapelusza.

Trzon

Smukły, na ogół cylindryczny, ale nierzadko zakrzywiony w kierunku podstawy, gdzie kończy się małą bulwką, początkowo pełny, ale wkrótce pusty. Powierzchnia pokryta drobnymi włókienkami, biaława do kremowej, z żółtawymi odcieniami.

Miąższ

Bardzo cienki, białawy lub jasnokremowy, o słodkim smaku i lekkim grzybowym zapachu.

Cechy mikroskopowe

Zarodniki 8,0–9,0 × 5,0–6,0 µm, o kształcie cytryny lub elipsoidalne, z mało wyraźnym wierzchołkiem, gładkie. Podstawki 25–30 µm, dwu lub czterosterygmowe, maczugowate. Cheilocystydy 30–45 µm z szyjką o średnicy 10 µm, wierzchołek 2,5–3,0 µm, szydłowaty, baryłkowaty lub główkowaty.

Występowanie i siedlisko

Znane jest występowanie polówki pustotrzonowej w niektórych krajach Europy i dwóch miejscach w Ameryce Północnej. W północnych i środkowych Włoszech jest dość pospolita. W Polsce jest rzadka. W. Wojewoda w 2003 r. przytoczył 3 jej stanowiska w Polsce, w tym jedno z 1918 r. i proponował umieszczenie jej na czerwonej liście gatunków zagrożonych w kategorii E (gatunki wymierające). Bardziej aktualne stanowiska podaje internetowy atlas grzybów. Umieszczona w nim jest na liście gatunków zagrożonych, wartych objęcia ochroną.

Grzyb saprotroficzny. Występuje w lasach sosnowych, na obrzeżach dróg, na polanach, na skraju lasu, na łąkach.

Gatunki podobne

Charakterystycznymi cechami polówki pustotrzonowej są niewielkie rozmiary, żółtawy kapelusz o pomarańczowym odcieniu, słodkawy smak, butelkowate cheilocystydy i zarodniki z mało widocznymi porami rostkowymi. Na tych samych siedliskach występuje polówka półkulista (Agrocybe pediades). Makroskopowo odróżnia się większym, półkulisto-wypukłym lub półkulisto-dzwonkowatym kapeluszem i mączystym zapachem, mikroskopowo większymi zarodnikami i cheilocystydami, które nigdy nie mają szydłowatych wierzchołków. Polówka wczesna (Agrocybe praecox) jest większa i smuklejsza, ma kolor bladoochrowy lub orzechowy, mączysty zapach, trwały, prążkowany pierścień i gorzki smak ujawniający się pod dłuższym żuciu.