52°14′37″N 21°00′53″E/52,243611 21,014722Pomnik Adama Mickiewicza w Warszawie
 Pomnik Adama Mickiewicza w Warszawie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Typ pomnika |
posąg na cokole |
| Projektant | |
| Data budowy |
1897–1898 |
| Data odsłonięcia |
24 grudnia 1898 |
Położenie na mapie Warszawy  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
| 52°14′37″N 21°00′53″E/52,243611 21,014722
| |
Pomnik Adama Mickiewicza – neoklasycystyczny monument Adama Mickiewicza znajdujący się na Krakowskim Przedmieściu w Warszawie.
Pomnik zaprojektowany przez Cypriana Godebskiego został odsłonięty w stulecie urodzin poety 24 grudnia 1898[1].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Pomnik Adama Mickiewicza w Warszawie wzniesiony został na placu powstałym z wyburzenia budynków na terenie dawnej jurydyki Dziekanka, w miejscu fontanny przeniesionej na plac Bankowy. Sam pomnik, dłuta Cypriana Godebskiego, został wkomponowany w otoczenie przez Józefa Piusa Dziekońskiego i Władysława Marconiego.
Posąg o wysokości 4,5 metra został odlany we Włoszech. Kolumna i cokół pomnika zostały wykonane z granitu pochodzącego z kamieniołomów w Baveno w Piemoncie. W Warszawie zastosowano obydwie odmiany granitu baweńskiego: różową o budowie ziarnistej oraz szarą. W oprawie architektonicznej monumentu zwraca uwagę stopniowane barw: od ciemnoszarych schodów wykonanych z granitu z Gniewania na Podolu, poprzez taras i cokół z granitu z Baveno, aż po jasnoszarą odmianę tego granitu w kolumnie[2].
Zaprojektowane przez Zenona Chrzanowskiego kunsztowne ogrodzenie pomnika w postaci kutej w żelazie kraty z motywami roślinnymi zostało wykonane w warszawskiej firmie S. Zielezińskiego[1]. W narożnikach ogrodzenia ustawiono osiem dwuramiennych latarń[3].
Koszt realizacji monumentu wyniósł 200 tys. rubli[4].
Monument został odsłonięty 24 grudnia 1898, w setną rocznicę urodzin poety. Krótka uroczystość, w obecności policji i wojska, została ograniczona przez władze rosyjskie do poświęcenia pomnika. Zakazano przemówień, a w wydarzeniu mogły wziąć udział jedynie osoby zaproszone z biletami wstępu. Cenzura otrzymała polecenie ograniczenia do minimum wzmianek o uroczystości, a z wystaw obrazów i okien księgarń usunięto portrety Mickiewicza[5]. Zaplanowana uroczystość miała trwać jedynie kwadrans. Rozpoczęła się utworem Stanisława Moniuszki, po którym nastąpiło odsłonięcie rzeźby. Po poświęceniu monumentu wystąpić miał Henryk Sienkiewicz, jednak z uwagi na nałożone restrykcje milczał przez całą uroczystość. Następnie orkiestra odegrała kolejny utwór Moniuszki, a zgromadzony tłum rozpoczął składanie kwiatów pod pomnikiem[6].
W październiku 1916 nazwę skwer Konstantynowski, na którym znajdował się monument, zmieniono na skwer Adama Mickiewicza[7].
W 1944 pomnik został zdemontowany przez Niemców i wywieziony do Rzeszy, gdzie po wojnie w Hamburgu polska misja wojskowa odnalazła i rewindykowała m.in. głowę i fragment torsu[4]. Kopię odlewu wykonał Jan Szczepkowski przy współpracy Józefa Trenarowskiego[4]. Odlew wykonała firma Braci Łopieńskich[4]. Odtworzono także cokół i ogrodzenie. W czasie rekonstrukcji pomnika nie przywrócono natomiast czterech zniczy, które znajdowały się w narożach balustrady u podnóża monumentu[8]. Prace nad ich odtworzeniem rozpoczęły się w 1978[8]. Znicze przywrócono w 1986[4].
Monument został odsłonięty ponownie 28 stycznia 1950 przez Bolesława Bieruta na zakończenie jubileuszowego Roku Mickiewiczowskiego[9][10].
30 stycznia 1968 pod pomnikiem miała miejsce manifestacja studencka przeciwko zdjęciu z afisza Teatru Narodowego w Warszawie Dziadów.
Inne informacje[edytuj | edytuj kod]
W Warszawie znajdują się jeszcze dwa pomniki Adama Mickiewicza. Autorem pierwszego jest Stanisław Horno-Popławski, a monument został odsłonięty w 1955 przy wejściu głównym do Pałacu Kultury i Nauki[11].
W 2000 popiersie patrona szkoły odsłonięto na terenie Liceum Ogólnokształcącego im. Adama Mickiewicza.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 659. ISBN 83-01-08836-2.
- ↑ Hanna Sygietyńska: Kamień w architekturze i rzeźbie Warszawy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1978, s. 80.
- ↑ Wiesław Głębocki: Warszawskie pomniki. Warszawa: Wydawnictwo PPT „Kraj”, 1990, s. 71. ISBN 83-7005-211-8.
- ↑ a b c d e Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 660. ISBN 83-01-08836-2.
- ↑ Edward Strzeleckie: Sprawa pomnika Adama Mickiewicza w Warszawie, [w:] Stanisław Tazbir (red.) Z dziejów książki i bibliotek w Warszawie. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1961, s. 438–439.
- ↑ Opowieść o pomniku Adama Mickiewicza. muzeumwarszawy.pl, 2020-12-28. [dostęp 2021-12-26].
- ↑ Adam Szczypiorski: Od Piotra Drzewickiego do Stefana Starzyńskiego. Wrocław: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, 1968, s. 65.
- ↑ a b Kronika wydarzeń w Warszawie 1 VII – 30 IX 1978. „Kronika Warszawy”. 1(37), s. 175, 1979.
- ↑ Dobrosław Kobielski, Józef Zięba: Kronika lat 1944–1986 [w:] Kalendarz Warszawski'88. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1987, s. 19. ISBN 83-03-01684-9.
- ↑ Karol Małcużyński: Szkice warszawskie. Warszawa: Książka i Wiedza, 1955, s. 187.
- ↑ Irena Grzesiuk-Olszewska: Warszawska rzeźba pomnikowa. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003, s. 112. ISBN 83-88973-59-2.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Lidia M. Nowicka, Dzieje pomnika Adama Mickiewicza, „Histmag.org”, 2 lipca 2009.