Portret księcia San Carlos
| |
| Autor | |
|---|---|
| Data powstania |
1815 |
| Medium |
olej na płótnie |
| Wymiary |
237 × 153 cm |
| Miejsce przechowywania | |
| Lokalizacja | |
_por_Goya.jpg)
_atribuido_a_Goya.jpg)
Portret księcia San Carlos (hiszp. Retrato del Duque de San Carlos) – obraz olejny hiszpańskiego malarza Francisca Goi (1746–1828). Obraz należy do zleceniodawcy, instytucji Kanału Aragońskiego i od 1921 jest eksponowany w Museo de Zaragoza[1][2]. Istnieje także przygotowawcze studium głowy i pomniejszona wersja portretu przypisywana Goi, oba dzieła znajdują się w prywatnych kolekcjach[3].
Książę San Carlos[edytuj | edytuj kod]
José Miguel de Carvajal y Manrique, książę San Carlos (1771–1828) był hiszpańskim arystokratą i wojskowym, urodzonym w Limie, w kolonialnym wicekrólestwie Peru. Po przyjeździe do Hiszpanii otrzymał ważne stanowisko pałacowego zarządcy na dworze Karola IV. Zdobył zaufanie księcia Asturii, przyszłego króla Ferdynanda VII i został jego bliskim wieloletnim doradcą. Jako polityk był absolutystą i reakcjonistą. Za wierność i służbę królowi otrzymał liczne ordery i stanowiska, m.in. pierwszego sekretarza stanu[4][5].
Okoliczności powstania[edytuj | edytuj kod]
We wrześniu 1814 z inicjatywy ministra Martína de Garaya[5] instytucja Kanału Aragońskiego zamówiła u Goi indywidualne portrety księcia San Carlos i króla Ferdynanda VII. Oba obrazy miały zdobić siedzibę instytucji w Saragossie. Książę San Carlos był w tym czasie jednym z najbardziej wpływowych polityków w kraju. Instytucja starała się odzyskać zainteresowanie i patronat Korony nad projektem przedłużenia kluczowego dla rozwoju Aragonii kanału[2]. Obrazy zostały namalowane w pierwszej połowie 1815, malarz otrzymał za nie łącznie 19080 reali de vellón[6][5].
Ówczesne społeczeństwo hiszpańskie było spolaryzowane ideologicznie. Goya jako zwolennik oświecenia i absolutysta książę San Carlos reprezentowali skrajnie różne poglądy. Portret namalowany jest z sympatią, prawdopodobnie dlatego, że malarz miał powody do wdzięczności wobec arystokraty[1]. W czasie kiedy pracował nad portretem księcia, został oskarżony przez Inkwizycję o autorstwo „obscenicznych dzieł” – portretów Maja ubrana i Maja naga[7]. Wstawiennictwo księcia San Carlos w procesie pomogło oczyścić go z zarzutów[1][4]. Jako pałacowy zarządca (mayordomo mayor de palacio) książę zatwierdził odnowienie pensji osób zatrudnianych przez dwór, do których zaliczali się nadworni malarze[2].
Opis obrazu[edytuj | edytuj kod]
Goya przedstawił księcia w całej postaci, stojącego w pałacowym salonie. Tło jest ciemne, a podłoga w odcieniach ochry. Jego elegancki strój łączy elementy dworskiej i wojskowej etykiety[5], składają się na niego: czarny kaftan i spodnie zdobione haftami, czerwona szarfa, białe pończochy. Na piersi widnieją ordery, m.in. Order Złotego Runa i Order Karola III z biało-niebieską wstęgą[4]. Pod pachą trzyma bikorn, w jednej ręce dokument, a drugą w dystyngowany sposób opiera na lasce[1]. Goya przedstawia go jako dumnego arystokratę, człowieka świadomego swojej pozycji i władzy. Portret różni się od pełnej powagi i troski podobizny ministra Gaspara Melchora de Jovellanosa z 1798[2].
Goya z powodzeniem ukrył mankamenty urody swojego modela. Książę był niskiego wzrostu, miał orli nos i wysuniętą żuchwę. Ponadto był krótkowidzem, co powodowało ciągłe napięcie mięśni twarzy. Dzięki odpowiedniej perspektywie – Goya stosuje punkt widzenia z dołu – sylwetka księcia nabiera smukłości i monumentalnego charakteru. Oczy są lekko zmrużone, stosując półprofil malarz ukrył ostre rysy twarzy[1].
Do portretu księcia Goya przygotował najpierw szczegółowe studium głowy, a następnie pracował nad całością w swoim warsztacie[6]. Na obrazie widoczne są ślady nakreślonej ołówkiem siatki, która służyła malarzowi do przeniesienia szkicu na ostateczny obraz z zachowaniem proporcji[1][4].
Inskrypcja w lewym dolnym rogu głosi: El Excmo. Sr. Duque de Sn. Carlos. Por Goya año 1815 (Jego ekscelencja książę San Carlos. Goya, 1815)[1].
Proweniencja[edytuj | edytuj kod]
Obraz od czasu powstania należał do zleceniodawcy – instytucji Kanału Aragońskiego, obecnie zarządzanego przez Konfederację Hydrograficzną Ebro. Od 1921 jest eksponowany w Museo de Zaragoza[1].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h Miguel Beltrán Lloris, Juan Ángel Paz Peralta: Guía del Museo de Zaragoza. Zaragoza: Gobierno de Aragón, 2003, s. 342–343. ISBN 84-7753-960-X.
- ↑ a b c d Xavier Bray (ed.): Goya: Los Retratos. Londres: Turner Libros, 2015, s. 176–177. ISBN 978-84-1635-484-9.
- ↑ El duque de San Carlos (reducción). Fundación Goya en Aragón. [dostęp 2020-12-19]. (hiszp.).
- ↑ a b c d El duque de San Carlos. Fundación Goya en Aragón. [dostęp 2020-12-19]. (hiszp.).
- ↑ a b c d Arturo Ansón Navarro: Retrato del Duque de San Carlos. W: Praca zbiorowa: Realidad e imagen. Goya 1746–1828. Zaragoza: Electa, 1996, s. 178–179. ISBN 84-8156-130-4.
- ↑ a b Duque de San Carlos. ArteHistoria. [dostęp 2020-12-19]. (hiszp.).
- ↑ Robert Hughes: Goya. Artysta i jego czas. Warszawa: WAB, 2006, s. 320. ISBN 83-7414-248-0. OCLC 569990350.