Prawo atomowe w Polsce
Prawo atomowe w Polsce – zespół przepisów prawnych regulujących produkcję i wykorzystanie energii atomowej oraz bezpieczeństwo jądrowe i ochronę radiologiczną w Polsce.
Uregulowania krajowe[edytuj | edytuj kod]
Państwowa Agencja Atomistyki[edytuj | edytuj kod]
Jednym z pierwszych krajowych uregulowań w Polsce, dotyczących prawa atomowego, było utworzenie Państwowej Agencji Atomistyki ustawą z 27 lutego 1982 roku[1]. Ustawa ta utraciła moc wraz z wejściem w życie ustawy o Prawie atomowym w 1986 roku[2], gdyż przepisy o PAA włączono do tego uregulowania. Ten sam zabieg powtórzono przy nowej ustawie z 2000 roku.
Ustawa Prawo atomowe[edytuj | edytuj kod]
| Nazwa potoczna |
Prawo atomowe |
|---|---|
| Państwo | |
| Data wydania |
29 listopada 2000 |
| Miejsce publikacji | |
| Tekst jednolity | |
| Data wejścia w życie |
1 stycznia 2002 |
| Rodzaj aktu | |
| Przedmiot regulacji |
prawo atomowe |
| Status |
obowiązujący |
| Ostatnio zmieniony przez | |
| Wejście w życie ostatniej zmiany |
16 października 2023 |
| Zastrzeżenia dotyczące pojęć prawnych | |
Normy prawa w Polsce opierają się głównie na Ustawie z dnia 29 listopada 2000 roku – Prawo atomowe. Konstrukcyjnie opiera się ona na wcześniejszej ustawie z 1986 roku[3]. Przyczyną powstania nowego aktu prawnego było dostosowanie prawa Polskiego do norm międzynarodowych[4]. Przedmiotem tego aktu jest bezpieczeństwo oraz ochrona życia i zdrowia ludzi oraz bezpieczeństwo mienia i ochrona środowiska, a także odpowiedzialność cywilna. Do tej ustawy istnieje wiele rozporządzeń wykonawczych, które regulują między innymi ochronę fizyczną materiałów jądrowych i obiektów jądrowych[5], szczegółowe warunki bezpiecznej pracy ze źródłami promieniowania jonizującego[6], a także tworzą plan postępowania awaryjnego w przypadku zdarzeń radiacyjnych[7]. W art. 3 zamieszczono wiele definicji ustawowych (72) np. odpadów promieniotwórczych, materiałów jądrowych czy promieniowania jonizującego.
W maju 2011 roku Sejm dokonał zmiany ustawy Prawo atomowe[8] w celu ujednolicenia i dostosowania przepisów do wymogów Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej.
Uregulowania międzynarodowe[edytuj | edytuj kod]
Dodatkowo w Polsce obowiązują umowy międzynarodowe. Należą między innymi do nich:
- Konwencja Międzynarodowej Organizacji Pracy Nr 115 dotycząca ochrony pracowników przed promieniowaniem jonizującym podpisana w Genewie 22 czerwca 1960 r.[9]
- Konwencja Wiedeńska o odpowiedzialności cywilnej za szkodę jądrową, sporządzona w Wiedniu dnia 21 maja 1963 r.[10]
- Konwencja o wczesnym powiadamianiu o awarii jądrowej, sporządzona w Wiedniu dnia 26 września 1986 r.[11]
- Wspólny protokół dotyczący stosowania Konwencji wiedeńskiej i Konwencji paryskiej (o odpowiedzialności za szkody jądrowe), sporządzony w Wiedniu dnia 21 września 1988 r.[12]
- Konwencja o pomocy w przypadku awarii jądrowej lub zagrożenia radiologicznego, sporządzona w Wiedniu dnia 26 września 1986 r.[13]
- Wspólna Konwencja bezpieczeństwa w postępowaniu z wypalonym paliwem jądrowym i bezpieczeństwa w postępowaniu z odpadami promieniotwórczymi, sporządzona w Wiedniu dnia 5 września 1997 r.[14]
- Konwencja bezpieczeństwa jądrowego, sporządzona w Wiedniu dnia 20 września 1994 r.[15]
- Konwencja o ochronie fizycznej materiałów jądrowych wraz z załącznikami I i II, otwarta do podpisu w Wiedniu i w Nowym Jorku w dniu 3 marca 1980 r.[16]
- Międzynarodowa konwencja w sprawie zwalczania aktów terroryzmu jądrowego przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia 13 kwietnia 2005 r.[17]
- Układ o zasadach działalności państw w zakresie badań i użytkowania przestrzeni kosmicznej łącznie z Księżycem i innymi ciałami niebieskimi, sporządzony w Moskwie, Londynie i Waszyngtonie dnia 27 stycznia 1967 r.[18]
- Układ o nierozprzestrzenianiu broni jądrowej, sporządzony w Moskwie, Waszyngtonie i Londynie dnia 1 lipca 1968 r.[19]
- Układ o zakazie umieszczania broni jądrowej i innych rodzajów broni masowej zagłady na dnie mórz i oceanów oraz w jego podłożu, sporządzony w Moskwie, Waszyngtonie i Londynie dnia 11 lutego 1971 r.[20]
- Umowa między Stronami Traktatu Północnoatlantyckiego o współpracy w dziedzinie informacji atomowych, sporządzona w Paryżu dnia 18 czerwca 1964 r.[21]
Organizacje międzynarodowe[edytuj | edytuj kod]
Polska jest również członkiem organizacji międzynarodowych zajmujących się energią atomową. Są to:
- Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej
- Statut Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej podpisany w Nowym Jorku dnia 26 października 1956 r.[22]
- Europejska Organizacja Badań Jądrowych
- Konwencja o utworzeniu Europejskiej Organizacji Badań Jądrowych oraz Protokół finansowy stanowiący jej załącznik, sporządzone w Paryżu dnia 1 lipca 1953 r.[23]
Uregulowania wspólnotowe[edytuj | edytuj kod]
Polska, jako członek Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej, jest zobowiązana do przestrzegania wielu rozporządzeń i dyrektyw wspólnotowych z zakresu prawa atomowego.
Niektóre dyrektywy EWEA:
- Dyrektywa Rady 2009/7/Euratom z dnia 25 czerwca 2009 r. ustanawiająca wspólnotowe ramy bezpieczeństwa jądrowego obiektów jądrowych[24]
- Dyrektywa Rady 2011/70/Euratom z dnia 19 lipca 2011 r. ustanawiająca ramy wspólnotowe w zakresie odpowiedzialnego i bezpiecznego gospodarowania wypalonym paliwem jądrowym i odpadami promieniotwórczymi[25]
- Dyrektywa Rady 2013/59/Euratom z dnia 5 grudnia 2013 r. ustanawiająca podstawowe normy bezpieczeństwa w celu ochrony przed zagrożeniami wynikającymi z narażenia na działanie promieniowania jonizującego[26]
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Ustawa z dnia 27 lutego 1982 r. o utworzeniu Państwowej Agencji Atomistyki (Dz.U. z 1982 r. nr 7, poz. 64).
- ↑ Art. 65 Ustawy z dnia 10 kwietnia 1986 r. Prawo atomowe (Dz.U. z 1986 r. nr 12, poz. 70).
- ↑ Ustawa z dnia 10 kwietnia 1986 r. Prawo atomowe (Dz.U. z 1986 r. nr 12, poz. 70)
- ↑ Prawo krajowe. www.elektrownia-jadrowa.pl. [dostęp 2011-11-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-11-11)].
- ↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 4 listopada 2008 r. w sprawie ochrony fizycznej materiałów jądrowych i obiektów jądrowych (Dz.U. z 2008 r. nr 207, poz. 1295).
- ↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 12 lipca 2006 r. w sprawie szczegółowych warunków bezpiecznej pracy ze źródłami promieniowania jonizującego (Dz.U. z 2022 r. poz. 967).
- ↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 25 maja 2021 r. w sprawie planów postępowania awaryjnego w przypadku zdarzeń radiacyjnych (Dz.U. z 2021 r. poz. 1086).
- ↑ Ustawa z dnia 13 maja 2011 r. o zmianie ustawy - Prawo atomowe oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2011 r. nr 132, poz. 766).
- ↑ Konwencja (nr 115) dotycząca ochrony pracowników przed promieniowaniem jonizującym, przyjęta w Genewie dnia 22 czerwca 1960 r. (Dz.U. z 1965 r. nr 8, poz. 45).
- ↑ Konwencja Wiedeńska o odpowiedzialności cywilnej za szkodę jądrową, sporządzona w Wiedniu dnia 21 maja 1963 r. (Dz.U. z 1990 r. nr 63, poz. 370).
- ↑ Konwencja o wczesnym powiadamianiu o awarii jądrowej, sporządzona w Wiedniu dnia 26 września 1986 r. (Dz.U. z 1988 r. nr 31, poz. 216).
- ↑ Wspólny protokół dotyczący stosowania Konwencji wiedeńskiej i Konwencji paryskiej (o odpowiedzialności za szkody jądrowe), sporządzony w Wiedniu dnia 21 września 1988 r. (Dz.U. z 1994 r. nr 129, poz. 633).
- ↑ Konwencja o pomocy w przypadku awarii jądrowej lub zagrożenia radiologicznego, sporządzona w Wiedniu dnia 26 września 1986 r. (Dz.U. z 1988 r. nr 31, poz. 218).
- ↑ Wspólna Konwencja bezpieczeństwa w postępowaniu z wypalonym paliwem jądrowym i bezpieczeństwa w postępowaniu z odpadami promieniotwórczymi, sporządzona w Wiedniu dnia 5 września 1997 r. Dz.U. z 2002 r. nr 202, poz. 1704).
- ↑ Konwencja bezpieczeństwa jądrowego, sporządzona w Wiedniu dnia 20 września 1994 r. (Dz.U. z 1997 r. nr 42, poz. 262).
- ↑ Konwencja o ochronie fizycznej materiałów jądrowych wraz z załącznikami I i II, otwarta do podpisu w Wiedniu i w Nowym Jorku w dniu 3 marca 1980 r. (Dz.U. z 1989 r. nr 17, poz. 93).
- ↑ Międzynarodowa Konwencja w sprawie zwalczania aktów terroryzmu jądrowego, przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia 13 kwietnia 2005 r. (Dz.U. z 2010 r. nr 112, poz. 740).
- ↑ Oświadczenie Rządowe z dnia 13 marca 1968 r. w sprawie ratyfikacji przez Polskę Układu o zasadach działalności państw w zakresie badań i użytkowania przestrzeni kosmicznej, łącznie z Księżycem i innymi ciałami niebieskimi, sporządzonego w Moskwie, Londynie i Waszyngtonie dnia 27 stycznia 1967 r. (Dz.U. z 1968 r. nr 14, poz. 83).
- ↑ Układ o nierozprzestrzenianiu broni jądrowej, sporządzony w Moskwie, Waszyngtonie i Londynie dnia 1 lipca 1968 r. (Dz.U. z 1970 r. nr 8, poz. 60).
- ↑ Układ o zakazie umieszczania broni jądrowej i innych rodzajów broni masowej zagłady na dnie mórz i oceanów oraz w jego podłożu, sporządzony w Moskwie, Waszyngtonie i Londynie dnia 11 lutego 1971 r. (Dz.U. z 1972 r. nr 44, poz. 275).
- ↑ Umowa między Stronami Traktatu Północnoatlantyckiego o współpracy w dziedzinie informacji atomowych, sporządzona w Paryżu dnia 18 czerwca 1964 r. (Dz.U. z 2001 r. nr 143, poz. 1594).
- ↑ Statut Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej podpisany w Nowym Jorku dnia 26 października 1956 r. (Dz.U. z 1958 r. nr 41, poz. 187).
- ↑ Konwencja o utworzeniu Europejskiej Organizacji Badań Jądrowych oraz Protokół finansowy stanowiący jej załącznik, sporządzone w Paryżu dnia 1 lipca 1953 r. (Dz.U. z 2003 r. nr 2, poz. 19).
- ↑ Dyrektywa Rady 2009/7/Euratom z dnia 25 czerwca 2009 r. ustanawiająca wspólnotowe ramy bezpieczeństwa jądrowego obiektów jądrowych [online], EUR-Lex [dostęp 2018-06-04].
- ↑ Dyrektywa Rady 2011/70/Euratom z dnia 19 lipca 2011 r. ustanawiająca ramy wspólnotowe w zakresie odpowiedzialnego i bezpiecznego gospodarowania wypalonym paliwem jądrowym i odpadami promieniotwórczymi [online], EUR-Lex [dostęp 2018-06-04].
- ↑ Dyrektywa Rady 2013/59/Euratom z dnia 5 grudnia 2013 r. ustanawiająca podstawowe normy bezpieczeństwa w celu ochrony przed zagrożeniami wynikającymi z narażenia na działanie promieniowania jonizującego oraz uchylająca dyrektywy 89/618/Euratom, 90/641/Euratom, 96/29/Euratom, 97/43/Euratom i 2003/122/Euratom [online], EUR-Lex [dostęp 2018-06-04].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Portal elektrownia jądrowa w Polsce. [dostęp 2011-11-05].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- OECD, Nuclear Legislation in OECD and NEA Countries. Regulatory and Institutional Framework for Nuclear Activities. Poland, 2015, https://www.oecd-nea.org/law/legislation/poland.pdf [dostęp 2023-08-24].
- T. Nowacki, Organy dozoru jądrowego w strukturze administracji rządowej w Polsce, Zeszyty Prawnicze Biura Analiz Sejmowych 2021, nr 1(61), https://zpbas.sejm.gov.pl/Journal.nsf/pubBAS.xsp?documentId=E4DCFA2B38C3BDF6C12586AA005CF1A1&lang=PL [dostęp 2023-08-24].
- T. Nowacki, Nuclear Power on the Vistula River. Law and Policy in Shaping Energy Future of Poland, Prawo i Więź 2020 nr 3(33), https://www.prawoiwiez.edu.pl/piw/article/view/97 [dostęp 2023-08-24].
- T. Nowacki, Opinie Prezesa PAA, o których mowa w art. 36a i 39b ustawy - Prawo atomowe jako przykład pre-licencjonowania obiektów jądrowych, Studia Iuridica 2020, nr 87, https://studiaiuridica.pl/resources/html/article/details?id=223578&language=pl [dostęp 2023-08-24].
- National Atomic Energy Agency, Laws of Poland, https://www.gov.pl/web/paa-en/laws-of-poland [dostęp 2023-08-24].
- Państwowa Agencja Atomistyki, Krajowe ramy prawne, https://www.gov.pl/web/paa/krajowe-ramy-prawne [dostęp 2023-08-24].
Artykuł uwzględnia ograniczony pod względem terytorialnym stan prawny na 15 listopada 2011. Zapoznaj się z zastrzeżeniami dotyczącymi pojęć prawnych w Wikipedii.