Prinia siwogłowa
| Prinia cinereocapilla[1] | |
| F. Moore, 1854 | |
 Ilustracja z 1878 | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Infragromada | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Rodzina | |
| Podrodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
prinia siwogłowa |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |
 | |
| Zasięg występowania | |
| |
Prinia siwogłowa[3] (Prinia cinereocapilla) – gatunek małego ptaka z rodziny chwastówkowatych (Cisticolidae). Występuje w Himalajach (wyspowo w Indiach, Nepalu i Bhutanie). Narażony na wyginięcie.
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Po raz pierwszy gatunek opisał Frederic Moore w 1854, holotyp pochodził z Nepalu. Moore przydzielił gatunkowi nazwę Prinia cinereocapilla[4], jest ona obecnie (2020) uznawana przez Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny[5]. Prinia siwogłowa jest gatunkiem monotypowym[5][4].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała prinii siwogłowej to blisko 11 cm[4][6] (11–13[7]), a masa ciała – 6–8,5 g[4]. Wymiary szczegółowe: długość skrzydła 43–48 mm, dzioba – 13–15 mm, ogona – 57–67 mm, skoku – 19–21 mm. W sylwetce P. cinereocapilla wyróżniają się krótkie, zaokrąglone skrzydła. Lotki I rzędu przy złożonym skrzydle bardzo nieznacznie wystają za lotki III rzędu. Ogon średniej długości, stopniowany. Dziób jest cienki, czarny i lekko zgięty w dół. Górne partie upierzenia mają kolor soczyście rdzawobrązowy, wyróżnia się szara czapeczka oraz płowordzawe czoło i cienka brew. Kantarek jest czarny, pokrywy uszne popielate. Żółtopłowy (org. fulvous) spód ciała staje się bardziej płowy i ciemniejszy po bokach i z tyłu ciała, na pokrywach podogonowych i w okolicach kloaki[7].
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Prinia siwogłowa zamieszkuje podnóża Himalajów, od Kaszmiru po Bhutan[7]. W Indiach zasiedla ich północno-zachodnią część – zachodni Uttarakhand[7], Asam, Bengal Zachodni, a według doniesienia z 2006 także i okolice jeziora Sukhna (na granicy Hariana-Pendżab). Dalej na wschód prinie siwogłowe można znaleźć w Nepalu. Dawniej występowały tam od dystryktu Kanchanpur na zachodzie po Ilam. Obecnie jednak populacja zmalała i zamieszkuje wyłącznie trzy obszary chronione i obszary między nimi (patrz: Status i zagrożenia). Lokalnie ptaki tego gatunku występują w południowym Bhutanie, jednak tamtejsza populacja uchodzi za rzadką[6].
Ekologia[edytuj | edytuj kod]
Zasiedla gęstą dżunglę i lasy wtórne do wysokości 1600 m n.p.m. (według BirdLife International 2000 m n.p.m.[6]). W dżungli zamieszkuje zakrzewienia i cierniste zarośla rosnące w przecinkach. Można ją także spotkać w lesie sosnowym lub lesie wtórnym z drzewami zrzucającymi liście. W sezonie lęgowym przeważnie przebywa samotnie lub w parach, zimą P. cinereocapilla staje się bardziej towarzyska, często można ją wtedy spotkać w małych grupach, także z innym gatunkiem, prinią śniadą (Prinia hodgsonii). W stosunku do człowieka jest to ptak nieśmiały i nieuchwytny, najchętniej przebywający w gęstych zaroślach. Jest to aktywny ptak, porusza się w gwałtownych ruchach i często zadziera ogon. W stosunku do innych prinii P. cinereocapilla wykazuje większy związek z obszarami leśnymi i zdarza jej się żerować w drzewach[7]. Żywi się owadami[4].
Prawdopodobnie gnieździ się w okolicach czerwca[6]; w Nepalu samce zaczynają śpiewać już w styczniu, a w kwietniu stwierdzono u niektórych ptaków dobrze rozwiniętą plamę lęgową[4]. Brak potwierdzonych doniesień o znalezieniu gniazda[6] oraz informacji o ptakach młodocianych[7].
Status i zagrożenia[edytuj | edytuj kod]
IUCN uznaje prinię szarogłową za gatunek narażony na wyginięcie (VU, Vulnerable) od 2000 roku. Wcześniej, w 1994 otrzymała klasyfikację gatunek bliski zagrożenia (NT, Near Threatened), a w 1988 – gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern). Zagrożenie dla tego gatunku chwastówki stanowi utrata środowiska – zakrzewionych obszarów trawiastych i otwartych lasów przez rozwój rolnictwa, wycinanie drzew pod rozpałkę, nadmierny wypas bydła oraz zbieranie trawy celem zrobienia z niej słomy na pokrycie dachu. W Nepalu prinia siwogłowa występuje w PN Ćitwan, przyległych obszarach Rezerwatu Dzikiej Przyrody Parsa oraz PN Bardia i strefach między wspomnianymi obszarami chronionymi. BirdLife International wskazuje 20 ostoi ptaków IBA, w których można spotkać przedstawicieli P. cinereocapilla; 6 z nich znajduje się w Bhutanie (m.in. PN Tʽrumsingla), 9 w Indiach (m.in. PN Manas), pozostałe 5 w Nepalu[6].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Prinia cinereocapilla, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ BirdLife International, Prinia cinereocapilla, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2015-4 [dostęp 2016-02-22] (ang.).
- ↑ Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Priniinae Roberts, 1922 (1854) - prinie (wersja: 2020-09-20). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-12-14].
- ↑ a b c d e f Madge, S.: Grey-crowned Prinia (Prinia cinereocapilla). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2015. [zarchiwizowane z tego adresu (19 grudnia 2015)].
- ↑ a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Grassbirds, Donacobius, Malagasy warblers, cisticolas, allies. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-12-14]. (ang.).
- ↑ a b c d e f Species factsheet: Prinia cinereocapilla. BirdLife International, 2020. [dostęp 2020-12-14]. (ang.).
- ↑ a b c d e f Kevin Baker: Warblers of Europe, Asia and North Africa. Bloomsbury Publishing, 2010, s. 226–227. ISBN 978-1-4081-3521-1.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).