Prokrust
 Tezeusz zabijający Prokrustesa (tondo czary attyckiej, 440-430 p.n.e.) | |
| Inne imiona |
Damastes, Polypemon |
|---|---|
| Występowanie | |
| Rodzina | |
| Ojciec | |
Prokrustes (Prokrust), zwany także Damastes, Polypemon (stgr. Προκρουστης) – postać z mitologii greckiej.
Był synem Posejdona, rozbójnikiem czyhającym na swe ofiary przy drodze z Megary do Aten. Odziany w wilczą skórę i uzbrojony w maczugę, miał zwyczaj zapraszać swe ofiary do domu i umieszczać na łożu za krótkim albo za długim. W pierwszym wypadku odrąbywał im wystające nogi, w drugim – rozciągał ciało dopóki ofiara nie skonała. Został zabity przez Tezeusza, który napotkał go jako jednego z pięciu zbójców w drodze z Trojzeny do Aten.
Motyw Prokrusta wykorzystał Zbigniew Herbert w swoim wierszu Damastes z przydomkiem Prokrustes mówi, sugerując analogię pomiędzy dopasowywaniem ludzi do Prokrustowego łoża a XX-wiecznymi totalitaryzmami dążącymi do stworzenia nowego, podporządkowanego władzy człowieka.
Termin „prokrustyka” pojawia się w powieści Eden Stanisława Lema, gdzie oznacza przymusowe dopasowywanie jednostek bądź całego społeczeństwa do określonych wzorców, podobnie jak Prokrust do swego łoża.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Robert Graves: Mity greckie. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1992. ISBN 83-06-02284-X. OCLC 830055252.
- Michał Pietrzykowski: Mitologia starożytnej Grecji. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1979, s. 194, seria: Mitologie świata. ISBN 83-221-0111-2.