Przegląd systematyczny
Przegląd systematyczny – specyficzny rodzaj przeglądu piśmiennictwa, mający na celu odnalezienie wszystkich badań na dany temat. Jego głównym celem jest stworzenie nowej całości, w oparciu o istniejące już dowody naukowe[1] (wiarygodne publikacje wyników pierwotnych badań naukowych). Przegląd systematyczny piśmiennictwa stanowi źródło wtórne wiedzy. Przeglądy systematyczne są niezwykle przydatne, bowiem z jednej strony umożliwiają zapanowanie nad dużą liczbą pojawiających się naukowych informacji, a z drugiej identyfikują obszary, w których zrobiono jeszcze zbyt mało badań. Pomagają rozwiązywać kontrowersje między badaniami, które prezentują odmienne wyniki. Pozwalają podejmować praktykom (lekarzom, politykom) decyzje oparte na dowodach naukowych[1]. Niektóre przeglądy systematyczne zawierają w sobie metaanalizę, czyli posługują się statystyką by zsyntetyzować dane[1]. W Polsce tworzy się niewiele przeglądów systematycznych[2]. Te, które powstają najczęściej są związane z dziedziną medycyny i nauk o zdrowiu. Praca nad przeglądem systematycznym jest skomplikowana i wymaga trzymania się odpowiednich procedur. Metoda przeglądu systematycznego jest bardzo rygorystyczna – trzeba się zapoznać z jej wymaganiami przed rozpoczęciem prac. Zazwyczaj pracują nad nim wieloosobowe zespoły, a prace trwają przynajmniej 6 miesięcy, choć często dużo dłużej[1].
Etapy przygotowania przeglądu systematycznego[edytuj | edytuj kod]
Istnieje kilka etapów przygotowania przeglądu systematycznego. Podręcznik Cochrane Collaboration wymienia ich siedem[3] w obszarze medycyny. Podczas przygotowania przeglądu systematycznego należy:
- Zdefiniować badany problem (np. postawić pytanie, określić jasno, czego ono dotyczy, oraz wyjaśnić, w jaki sposób i dlaczego będą mierzone obserwacje).
- Zlokalizować i wybrać źródła pierwotne (np. wybrać bazy danych piśmiennictwa i rejestry badanych obiektów, ustalić kryteria włączenia i wyłączenia abstraktów, opracować strategię przeszukiwania baz danych i rejestrów).
- Krytycznie ocenić źródła (np. dokonać oceny wiarygodności publikacji wyników badań, podać listę wykluczonych badań wraz z przyczynami).
- Zebrać kompletne dane (np. uzyskać kompletne publikacje w oparciu o wcześniej włączone abstrakty, zbadań heterogenność poszczególnych badań, ustalić zasadność stosowania metod statystycznych itp.).
- Przeanalizować i przedstawić wyniki (np. wykonanie metaanalizy, prezentacja wyników w postaci tabel i grafik).
- Opracować wnioski (ewentualnie także proponując dyskusję).
- Poprawić i zaktualizować wykonany przegląd.
Przeglądy systematyczne w medycynie[edytuj | edytuj kod]
Przeglądy systematyczne oparte na wiarygodnych, randomizowanych badaniach klinicznych mają kluczowe znaczenie dla medycyny opartej na dowodach (EBM)[4]. Duży zbiór przeglądów systematycznych piśmiennictwa związanych z medycyną oferuje Biblioteka Cochrane’a[5].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d Makowska Marta, Przegląd systematyczny – krok po kroku Przewodnik dla początkujących badaczy reprezentujących nauki społeczne, 2020, ISBN 978-83-7583-991-3.
- ↑ Agnieszka Orłowska, Zofia Mazur, Mariola Łaguna, Systematyczny przegląd literatury: Na czym polega i czym różni się od innych przeglądów?, 2017, ISSN 2084-1426.
- ↑ Cochrane Handbook for Systematic Reviews of Interventions, training.cochrane.org [dostęp 2021-03-02] (ang.).
- ↑ Wytyczne Oceny Technologii Medycznych, Agencja Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji [dostęp 2021-03-02] (pol.).
- ↑ The Cochrane Library (ang.). [dostęp 2014-02-19].