Psałterz synajski

Psałterz synajski – psałterz pochodzący z XI wieku n.e., napisany klasyczną głagolicą w języku staro-cerkiewno-słowiańskim. Psałterz ten jest jedynym znanym odpisem pierwotnego, jeszcze soluńskiego, przekładu Cyryla i Metodego. Był tłumaczony z greckiej Septuaginty^[1]. Psałterz synajski jest przechowywany w klasztorze św. Katarzyny na Synaju co nadało mu jego nazwę.

Historia

Psałterz synajski znajdował się wśród drogocennych ale nieudostępnianych naukowcom, rękopisów przechowywanych w klasztorze św. Katarzyny na półwyspie Synaj. Podobnie jak inne pochodzące z XI i XII wieku manuskrypty cerkiewnosłowiańskie został tam przywieziony przez wędrownych mnichów z góry Athos w północnej Grecji lub z innych prawosławnych klasztorów.

Pierwsza część psałterza, składająca się z 177 kart, została odnaleziona w 1850 roku przez archimandrytę Porfiriusza Uspienskiego (MS 38)^[2]. W 1968 roku prof. Mosze Altbauer (1904–1998) odkrył 32 karty pochodzące z tego samego psałterza (MS 2/N). Opracował je i wydał w 1971 roku^[3]. Końcowa partia psałterza została odkryta w tym samym klasztorze w 1975 roku. Została ona wydana przez I.C. Tarnanidisa (The Slavonic Manuscripts Discovered in 1975 at St Catherine’s Monastery on Mount Sinai, Thessaloniki 1988, s. 278–279.)^[1].

Opis

Psałterz synajski zawiera 151 psalmów (tradycyjny zbiór 150 psalmów wraz z Psalmem 151), modlitwę Ojcze nasz oraz piętnaście kantyków^[2]. Wśród znajdującego się na jego końcu zbioru hymnów na pozycji 15 znajduje się hymn zatytułowany: Pěsnь utrьněě (Δόξα ἐν ὑψίστοις Θεῷ – Gloria in excelsis Deo), określany w tradycji liturgicznej jako doxologia maior (większa doksologia). Kantyki zamieszczone w młodszych odpisach Psałterza tego hymnu nie zawierają. Ponieważ psałterz, jak informują Żywoty Cyryla i Metodego, był jednym z pierwszych, a może wręcz pierwszym tekstem, przetłumaczonym na język słowiański przez Braci Soluńskich jeszcze w Salonikach przed wyjazdem na Morawy, więc zawiera on kantyki zgodnie z tradycją bizantyjską^[1].

Psałterz pisany był przez nie mniej niż siedmiu pisarzy. Zawiera on najstarszą, archaiczną formę głagolicy. Niemniej w niektórych miejscach kopiści wprowadzili do tekstu znaki cyrylicy^[2].

Zobacz też

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Leszek Moszyński. Doxologia maior (Gloria in excelsis Deo) w dwóch najstarszych drukowanych mszałach chorwackich głagolaszy (1483 i 1494) wobec cyrylometodejskiego przekładu Psałterza synajskiego, Mszału serbskiego i postanowień Soboru trydenckiego (1545-1563). „Slovo”. sv. 56-57 (2006-’07), s. 363–377, 2008. Zagreb: Deutsche Bibelgesellschaft.
↑ ^a ^b ^c Андрей Бояджиев: Синайски глаголически псалтир. [w:] bibliotheca Slavica [on-line]. [dostęp 2013-08-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-03-29)]. (bułg.).
↑ Zenon Andrzejewski: Mojżesz Altbauer (1904 – 1998). [w:] Tekstowa kartoteka osobowa Przemyślan [on-line]. Pogranicze 2001, nr 22, s. 12. [dostęp 2013-08-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].

[Slovo-1] Leszek Moszyński. Doxologia maior (Gloria in excelsis Deo) w dwóch najstarszych drukowanych mszałach chorwackich głagolaszy (1483 i 1494) wobec cyrylometodejskiego przekładu Psałterza synajskiego, Mszału serbskiego i postanowień Soboru trydenckiego (1545-1563). „Slovo”. sv. 56-57 (2006-’07), s. 363–377, 2008. Zagreb: Deutsche Bibelgesellschaft.

[Slavica-2] Андрей Бояджиев: Синайски глаголически псалтир. [w:] bibliotheca Slavica [on-line]. [dostęp 2013-08-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-03-29)]. (bułg.).

[3] Zenon Andrzejewski: Mojżesz Altbauer (1904 – 1998). [w:] Tekstowa kartoteka osobowa Przemyślan [on-line]. Pogranicze 2001, nr 22, s. 12. [dostęp 2013-08-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].

[1]

[2]

[3]