Raróg indyjski
Falco jugger[1] | |
J.E. Gray, 1834 | |
Młody osobnik dorosły | |
Systematyka | |
Domena | |
---|---|
Królestwo | |
Typ | |
Podtyp | |
Gromada | |
Podgromada | |
Infragromada | |
Rząd | |
Rodzina | |
Podrodzina | |
Plemię | |
Rodzaj | |
Gatunek |
raróg indyjski |
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |
Raróg indyjski[3] (Falco jugger) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny sokołowatych (Falconidae). Występuje na subkontynencie indyjskim od dalekiego południowego wschodu Iranu, południowo-wschodniego Afganistanu, Pakistanu przez Indie, Nepal, Bhutan, Bangladesz i północno-zachodnią Mjanmę. Jest bliski zagrożenia wyginięciem.
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Z wyglądu przypomina raroga górskiego, ale całość upierzenia jest ciemniejsza i ptak ma czerniawe pióra w nogawicach. Mierzy 39–46 cm długości i 88–107 cm rozpiętości skrzydeł. Ogon ma średnią długość 16–21 cm. Dorosłe ptaki od góry są ciemnobrązowe. Środkowa część ogona ma ciemną szarobrązową barwę. Głowa i szyja ma rudoczerwony kolor. Nad oczami przebiega jaśniejszy pasek. Podgardle i przednia część piersi przybiera białawy odcień. Nakrapianie widać na brzuchu, bokach ciała i nogawicach. Osobniki młodociane mają prawie w całości ciemną dolną część ciała, a u ptaków pierwszorocznych nie w pełni jeszcze dojrzałych nadal pozostają ciemne pióra na brzuchu. Poza tym głowa – policzki i okolice oczu oraz szyja są jeszcze u nich brązowe. Nogi są szaro-zielone.
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]Gatunek jest blisko związany z grupą sokołów, zwaną Hierofalco. Ujawnia się tu w widoczny sposób rozprzestrzeniające się krzyżowanie (tworzenie mieszańców) i niecałkowite oddzielenie linii ewolucyjnej. Jeszcze bardziej obraz pozycji systematycznej mogą zagmatwać analizy sekwencji DNA na szeroką skalę. Dane otrzymane z badań molekularnych na małych próbkach mogą nie przynieść wiarygodnych wyników, które by doprowadziły do przekonujących wniosków. Proces radiacji gatunkowej tej grupy sokołów rozpoczął się prawdopodobnie w interglacjale eemskim na początku późnego plejstocenu, zaledwie 130 000 – 115 000 lat temu. Raróg indyjski reprezentuje linię, która wywodzi się ze wschodniej Afryki. Wywędrował on na obecne tereny występowania przez Półwysep Arabski, który w tamtych czasach posiadał bardziej wilgotny klimat niż obecnie[4].
Nie wyróżnia się podgatunków[5][6].
Ekologia
[edytuj | edytuj kod]Rarogi indyjskie zasiedlają suche, otwarte lasy, równiny, pola uprawne, zarośla i półpustynie. Obecne mogą być też w miastach, pod warunkiem, że tamtejsza roślinność nie jest zbyt gęsta. Spotyka się go zwykle na wysokościach do 1000 metrów, a wyjątkowo do 1980 metrów n.p.m.
Zwykle wykorzystuje stare gniazda wron, sępów lub innych jastrzębiowatych umieszczone na drzewach, klifach lub budynkach. W zniesieniu zwykle 3 lub 4 jaja, które są jaśniejsze i bardziej różowe niż jaja sokoła wędrownego[6].
Status
[edytuj | edytuj kod]Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) od 2004 roku uznaje raroga indyjskiego za gatunek bliski zagrożenia (NT – Near Threatened); wcześniej, od 1988 roku klasyfikowano go jako gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern). Liczebność populacji szacuje się na 10–20 tysięcy dorosłych osobników[2].
Na obszarach występowania to najpospolitszy z sokołów, ale liczebność populacji spadła znacznie w ostatnim czasie i obecnie nigdzie nie jest to prawdopodobnie ptak liczny. Głównymi zagrożeniami dla ptaka są wzmożone użycie pestycydów i stosowanie sideł do łapania tych drapieżników.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Falco jugger, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b Falco jugger, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Falconini Leach, 1820 (Wersja: 2021-01-16). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-07-28].
- ↑ Helbig et al. (1994), Wink et al. (1998), Wink et al. (2004), Nittinger et al. (2005)
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-07-28]. (ang.).
- ↑ a b Species account: Laggar Falcon Falco jugger. [w:] Global Raptor Information Network [on-line]. 2023. [dostęp 2023-02-02]. (ang.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Species factsheet: Falco jugger. BirdLife International. [dostęp 2019-11-18]. (ang.).
- Helbig, A.J.; Seibold, I.; Bednarek, W.; Brüning, H.; Gaucher, P.; Ristow, D.; Scharlau, W.; Schmidl, D. & Wink, Michael (1994): Phylogenetic relationships among falcon species (genus Falco) according to DNA sequence variation of the cytochrome b gene. In: Meyburg, B.-U. & Chancellor, R.D. (eds.): Raptor conservation today: 593–599. PDF fulltext
- F. Nittinger i inni, Out of Africa? Phylogenetic relationships between Falco biarmicus and the other hierofalcons (Aves: Falconidae), „Journal of Zoological Systematics and Evolutionary Research”, 43 (4), 2005, s. 321–331, DOI: 10.1111/j.1439-0469.2005.00326.x, ISSN 1439-0469 (ang.).
- Wink, Michael; Seibold, I.; Lotfikhah, F. & Bednarek, W. (1998): Molecular systematics of holarctic raptors (Order Falconiformes). In: Chancellor, R.D., Meyburg, B.-U. & Ferrero, J.J. (eds.): Holarctic Birds of Prey: 29–48. Adenex & WWGBP. PDF fulltext
- Wink, Michael; Sauer-Gürth, Hedi; Ellis, David & Kenward, Robert (2004): Phylogenetic relationships in the Hierofalco complex (Saker-, Gyr-, Lanner-, Laggar Falcon). In: Chancellor, R.D. & Meyburg, B.-U. (eds.): Raptors Worldwide: 499–504. WWGBP, Berlin. PDF fulltext
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).