Przejdź do zawartości

Referendum niepodległościowe w Chorwacji w 1991 roku

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Referendum niepodległościowe w Chorwacji w 1991 roku
Państwo

Socjalistyczna Republika Chorwacji

Rodzaj

referendum

Data przeprowadzenia

19 maja 1991

Data zarządzenia

2 maja 1991
przez: Prezydenta Republiki Chorwacji Franjo Tuđmana

Podstawa prawna

art. 98 i 87 Konstytucji Republiki Chorwacji oraz art. 3 ustawy o referendum

Głosowanie

Referendum niepodległościowe w Chorwacji w 1991 roku – referendum przeprowadzone 19 maja 1991 w następstwie wyborów parlamentarnych w Chorwacji w 1990 roku i wzrostów napięć na tle etnicznym. 93% głosujących opowiedziało się za niepodległością przy 83% frekwencji. Niepodległość oraz rozwiązanie stowarzyszenia z Jugosławią ogłoszono 25 czerwca 1991.

Po II wojnie światowej i upadku Niezależnego Państwa Chorwackiego, Chorwacja jako Socjalistyczna Republika Chorwacji została włączona do Jugosławii z niewielką autonomią w ramach federacji. W 1967 roku grupa pisarzy oraz lingwistów opublikowała deklarację w sprawie statusu i nazwy chorwackiego języka literackiego, domagając się jednocześnie większej autonomii dla języka chorwackiego, co zapoczątkowało narodziny ruchu narodowego dążącego do zwiększenia praw obywatelskich i decentralizacji jugosłowiańskiej gospodarki[1]. Punktem kulminacyjnym działalności ruchu narodowego w Chorwacji była tzw. Chorwacka Wiosna w 1971 roku stłumiona przez władze centralne Jugosławii. Uchwalona w 1974 roku nowa konstytucja Jugosławii dawała poszczególnym jednostkom federacji większą autonomię, zapewniając podstawę prawną dla niezależności jednostek[2].

Po śmierci Josipa Broz Tity, odradzające się napięcia i konflikty narodowościowe pogorszyły sytuację polityczną w Jugosławii. W styczniu 1990 roku partia komunistyczna została podzielona według granic narodowych, a frakcja chorwacka zażądała luźniejszej federacji. W tym samym roku w Chorwacji oraz pozostałych republikach federacyjnych odbyły się pierwsze wielopartyjne wybory. Wybór Franjo Tuđmana na prezydenta doprowadził do dalszej eskalacji napięć nacjonalistycznych. Na zamieszkałych przez Serbów terenach dochodziło do demonstracji i blokad dróg, nawoływano do uznania ich za autonomiczne obwody, które wkrótce zjednoczyły się, tworząc nieuznawaną na arenie międzynarodowej Republikę Serbskiej Krajiny dążącą do uniezależnienia się od Chorwacji[3][4].

Wyniki

[edytuj | edytuj kod]

Chorwacki parlament 25 kwietnia 1991 przegłosował organizację referendum w sprawie niepodległości, wyznaczając jego datę na 19 maja 1991. Decyzja została ogłoszona i opublikowana w dzienniku urzędowym Republiki Chorwacji 2 maja 1991[5]. Władze serbskie wezwały do bojkotu referendum. W referendum głosujący otrzymali dwie karty niebieską – w której zawarto pytania o niezależność Chorwacji oraz czerwoną, w której zawarto pytania o pozostanie Chorwacji w Jugosławii jako państwo federalne. Ordynacja wyborcza pozwalała użyć obu bądź tylko jednej karty do głosowania[5]. Większość głosujących opowiedziała się za uznaniem Chorwacji za niepodległe i suwerenne państwo i odrzuciła propozycję pozostania w federacji Jugosławii.

Wyniki
Za niepodległością i suwerennością Chorwacji
Wybór Liczba głosów %
Tak 2 845 521 93,24
Nie 126 630 4,15
Za pozostaniem w Jugosławii w ramach federacji
Wybór Liczba głosów %
Tak 164 267 5,38
Nie 2 813 085 92,18
Zarejestrowani wyborcy/frekwencja 3 652 225 83,56
Źródło: Państwowy Komitet Wyborczy Chorwacji[6]

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Ivica Šute: Deklaracija o nazivu i položaju hrvatskog književnog jezika – Građa za povijest Deklaracije. 1997. s. 225. [dostęp 2021-05-02]. (chorw.).
  2. Roland Rich. Recognition of States: The Collapse of Yugoslavia and the Soviet Union. „European Journal of International Law”. 4, s. 36–65, 1993-02-01. Oxford Academics. DOI: 10.1093/oxfordjournals.ejil.a035834. ISSN 0938-5428. (ang.). 
  3. Janusz Bugajski: Ethnic politics in Eastern Europe. A guide to nationality policies, organizations and parties. Nowy Jork: The Center for Strategic and International Studies, 1995, s. 45. ISBN 1-56324-282-6.
  4. Chuck Sudetic: Croatia’s Serbs Declare Their Autonomy. The New York Times, 1990-10-02. s. 3. [dostęp 2021-05-02]. (ang.).
  5. a b Dziennik ustaw. [dostęp 2021-05-01].
  6. Izvješće o provedenom referendumu. 1991-05-22. [dostęp 2021-05-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-11-16)]. (chorw.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Bugajski J., Ethnic politics in Eastern Europe. A guide to nationality policies, organizations and parties. The Center for Strategic and International Studies, 1995, Nowy Jork.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]